Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

319 TBB Dergisi 2019 (145) Emin KOÇ 2. Parlamento Kararları Parlamento kararları, meclis kararları yâda TBMM kararları olarak da ifade edilir. Parlamento kararları parlamentonun iç işleyişine, yasa- ma – yürütme ve yargı organlarına veya bu organlara ilişkin aldığı ka- rarlardır. 65 Örneğin, anayasaya göre meclisin kendi seçimlerinin yeni- lenmesine karar vermesi (m.77/2), açık oylama kararı (İçtüzük, m.143, yasama dokunulmazlığının kaldırılması (m. 83), meclisin tatile girmesi kararı (m.93/2) parlamento kararlarına örnek olarak verilebilir. 66 Kural olarak parlamento kararları yargısal denetime tabi değil- dir. Bu nedenle parlamento kararları acısından bu yükümlülüğün işler hale gelmesi mümkün değildir. Ancak anayasamıza göre üç tür parlamento kararına karşı yargısal denetim mümkündür. Bunlar ise “ Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü”, “dokunulmazlığın kaldırılması kararı”, “milletvekilliğinin düşmesi” kararlarıdır. Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü, meclisin kendi iç çalışma düzenini belirleyen kurallardır. İçtüzük, kural işlem niteliğinde olma- sı ve doğrudan milletvekilleri üzerinde sübjektif durum yaratmama- sı bakımından yükümlülüğün kapsamı dışındadır. Dokunulmazlığın kaldırılması kararları ise milletvekillerinin cezai takibata uğramala- rına neden olması bakımından sübjektif durum yaratıcı niteliktedir. Anayasa gereği dokunulmazlığın kaldırılması kararlarına karşı yargı yolu açıktır. Buna göre dokunulmazlığı kaldırılan bir milletvekili veya herhangi bir milletvekili yedi gün içinde Anayasa Mahkemesi’ne baş- vurabilir. Anayasa Mahkemesi de 15 gün içinde bu başvuruyu karara bağlayacaktır (1982 Anayasası, m.85). Bu çerçevede dokunulmazlığın kaldırılması kararlarının da yasama organı eliyle devlet işlemi kapsa- mına girdiğine göre yükümlülüğün bu işlemler için de işlemesi ge- rekmektedir. Uygulamada dokunulmazlığın kaldırılması kararlarında kamun yolları, merci ve süre belirtme yükümlüğüne ilişkin herhangi 65 Ergun. Özbudun, Türk Anayasa Hukuku, Ankara 2010, Yetkin Yayınevi, s.231; Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Yayınevi, Bursa 2000, s. 286-287; Bü- lent Tanör/Necmi Yüzbaşıoğlu, 1982 Anayasası’na Göre Türk Anayasa Hukuku, İstanbul 2001, Yapı Kredi Yayınları, s. 285-289; Yavuz Atar, Türk Anayasa Huku- ku, Ankara 2017, Seçkin Yayınevi, s. 206-210. 66 Özbudun, s.231; Gözler, Türk Anayasa Hukuku, s. 286-287; Tanör/Yüzbaşıoğlu, s. 285-289; Atar, s. 206-210.