Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

334 Türk Hukuku’nda Devlet İşlemlerine Karşı Başvuru Yollarını Gösterme Yükümlülüğü runmasına İlişkin 77(31) sayılı kararı da ancak bireyin haklarını ihlal edici idari işlemlerin yazılı bildiriminde bu yükümlülüğün yerine ge- tirilmesi gerekliliğine işaret etmektedir. 120 Anayasal yükümlülük idari işlemlerin bazı özellikleri ve ayrımlarına göre özellik gösterebilir. Ya- rarlandırıcı idari işlemler 121 açısından muhatabı üzerinde olumlu bir etki doğurduğu düşüncesiyle anayasal yükümlülüğün gereksiz olduğu düşüncesi akla gelebilir. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin İdari İşlemler Karşısında Bireyin Korunmasına İlişkin 77(31) sayılı Kararı ile de “ ilgilinin haklarını, özgürlüklerini, ya da yararlarını zedeler nitelikte ise ” idari işlemlerin yükümlülük kapsamında olduğu vurgulanmıştır. An- cak yararlandırıcı işlemin ölçütünü belirlemek kolay değildir. İşlemin yararlandırıcı olup olamadığı ilk başta belirlenemeyebilir. Yine idari işlem muhatabı acısından yararlandırıcı olmakla birlikte diğer başka kişiler (menfaat ihlali koşuluyla dava açma hakkı olanlar) acısından yü- kümlendirici olabilir. Bu nedenle yararlandırıcı işlemler için anayasal yükümlülüğün yersiz olduğunu düşünmek yanlışa sevk edebilecek bir ön kabuldür. Yine yararlandırıcı veya yükümlendirici işlem şeklinde bir ayrım yapmak bu değerlendirmenin sübjektif olabilme tehlikesin- den dolayı elverişsizdir. 122 Çünkü sadece doğası gereği sadece yüküm- lendirici işlemler açısından bu usul kuralının uygulanması gerektiğini ifade etmek, idari makamlara işlemin niteliğini belirleme hakkını da verecektir. Bu ise idarenin, işlemin yükümlendirici bir işlem olmadığı gerekçesiyle usul kuralını ihmal etmesine neden olabilir. İdari işlemler açık olabileceği gibi zımni de olabilir. 123 İdarenin dış dünyaya yansıyan irade açıklaması olmaması durumunda ise susması- 120 Şanlı Atay, s.295. 121 Etkilerine göre idari işlemler yararlandırıcı ve yükümlendirici idari işlemler olmak üzere ikiye ayrılır. Yararlandırıcı idari işlemler, muhatapları üzerinde olumlu bir edinim sağlayan onların yararlanmasını, menfaat elde etmesini sağlayan işlemler- dir. Yararlandırıcı idari işlemlerde bireysel bir yararlanma olsa da bu kamu ya- rarının bir gereği olarak değerlendirilir. Örneğin, okula kayıt, diploma verilmesi, memur atama, kademe ve derece ilerlemesi, emeklilik, ruhsat alma gibi(Günday, s. 132; Gözler/Kaplan, s. 290; Kalabalık, s.100; Akyılmaz/Sezginer/Kaya, s.392-393). 122 Yılmaz, s.77; Berk Kahraman, İdari Yargılama Usulü ile Bütünleştirilmiş Olarak Yönetsel Yöntem Yasası, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, s.192 123 Açık (sarih) idari işlemlerde, irade açıklamasının varlığı somut ve belirlenebilir ni- teliktedir. Bunun yanı sıra anlam ve konu itibariyle de idari işlem yeterince açıktır. Bu nedenle açık idari işlemler açısından genel açıklamalarımız geçerlidir(Günday, s. 129–132; Gözler/Kaplan, s.292; Çağlayan, İdare Hukuku, s.453–455; Akılmaz/ Sezginer/Kaya, s.387-389).