Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

351 TBB Dergisi 2019 (145) Memduh OCAK Türk idari yargı sisteminde geçerli olan yazılı yargılama usulü 5 ve evrak üzerinden inceleme uygulamasının 6 bir sonucu olarak, du- ruşmaya istisnai olma özelliği atfedilmiş ve sınırlandırma noktasında, adli yargıdaki düzenlemelerin ve uygulamanın daha ilerisine gidil- miştir. 7 Bu durum, duruşmaya ilişkin yasal düzenlemelerin yetersiz, eksik ve yoruma açık olması sonucunu doğurmuş; bu eksik düzenle- melerin mahkemelerce dar bir şekilde yorumlanmasıyla da, bu sınır- landırmalar, uygulamada kendini daha katı bir şekilde göstermiştir. Bugün için idari yargı organlarınca duruşma bir yük, bir prosedür ola- rak görülmekte, bu haliyle davanın aydınlanmasına hizmet etmemek- tedir. Taraflar açısından ise bu safha çoğu zaman beyanlarının mah- kemece önemsenmediğini hissettikleri, bu nedenle yargılamaya olan güvenlerinin azaldığı bir aşama olmaktadır. Tüm bu sonuçlar birlikte değerlendirildiğinde, getirilen bu kısıtlamaların idari yargılamanın sıhhati açısından bir zorunluluk mu, yoksa bir keyfiyet mi olduğu so- rusu ve bu sınırlandırmaların adil yargılanma hakkı çerçevesinde bir sakınca arz edip etmediği konusu tarafımızca tartışılmaya değer bu- lunmuştur. Tüm idari davalar, adil yargılanma hakkının düzenlendiği AİHS’nin 6. maddesi kapsamında kalmasa da, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nce idari yargı içerisinde görülen birçok dava bu madde içerisinde değerlendirildiğinden, idari yargıda duruşmanın bu hak açısından incelenmesi çalışmamızın konusu yapılmıştır. 8 Çalışmamızda öncelikle duruşmanın adil yargılanma hakkı ile bağlantısından bahsedilecek; sonrasında idari yargı usulünde yer alan duruşma ile ilgili düzenlemelere ve bu düzenlemeler doğrultusunda idari yargıda duruşmanın tartışılmaya değer bulduğumuz kısımlarına değinerek çalışmamıza son verilecektir. 5 Yasal düzenlemede yazılı yargılama usulünün geçerli olduğu düzenlenmekle bir- likte, duruşmanın istisnai olarak da var olması, doktrinde Türk idari yargı siste- minin karma sistem olarak değerlendirilmesine de yol açmaktadır. bkz. Sıddık Sami Onar, İdare Hukukunun Umumi Esasları, İsmail Akgün Matbaası, 3. Baskı, İstanbul 1966, Cilt III,s.1936,1937,1985. 6 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun m.1/2 hükmüne göre “Danıştay, bölge idare Mahkemeleri, idare mahkemeleri ve vergi mahkemelerinde yazılı yar- gılama usulü uygulanır ve inceleme evrak üzerinde yapılır.” 7 Gürsel Kaplan, “İdari Yargılama Hukukunda Sözlülük Usulü Ve Tanık Dinlene- bilmesi Hakkında Kısa Değerlendirme” İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , İstanbul 2004,S.13.1, s.33-46. 8 Nuala Mole, Catharina Harby, Adil Yargılanma Hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözlemesi’nin 6. maddesi’nin Uygulanmasına ilişkin Kılavuz, Türkiye Barolar Birliği Yayınları,1. Baskı, Ankara 2005, s.12.