Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

352 İdari Yargıda Duruşmanın Adil Yargılanma Hakkı Açısından İncelenmesi I. DURUŞMANIN ADİL YARGILANMA HAKKIYLA İLİŞKİSİ Anayasa’nın “Hak Arama Hürriyeti” başlıklı 36. maddesinin 1.fık- rasında yer alan “Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir.” şeklindeki düzenleme ile adil yargılanma hakkı, tüm yargı organlarında taraf olan kişiler için anayasal olarak güvence altına alınmıştır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin “Adil Yargılanma Hakkı” kenar başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrası “Herkes medeni hak ve yükümlü- lükleri ile ilgili uyuşmazlıklar ya da cezai alanda kendisine yöneltilen suçla- malar konusunda karar verecek olan, kanunla kurulmuş bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından davasının makul bir süre içinde, hakkaniyete uygun ve açık olarak görülmesini isteme hakkına sahiptir. Karar alenî olarak verilir. Ancak, demokratik bir toplum içinde ahlak, kamu düzeni veya ulusal güvenlik yararına, küçüklerin çıkarları veya bir davaya taraf olanların özel hayatlarının gizliliği gerektirdiğinde veyahut aleniyetin adil yargılamaya zarar verebileceği kimi özel durumlarda ve mahkemece bunun kaçınılmaz olarak değerlendirildiği ölçüde, duruşma salonu tüm dava süresince veya kısmen basına ve dinleyici- lere kapatılabilir.” şeklindedir. Maddede geçen “davanın açık olarak gö- rülmesini isteme hakkı” tabirinden, kişilerin taraf oldukları davalarda, açık bir duruşma yapılmasını isteme hakkına sahip oldukları anlaşıl- maktadır. 9 Açık bir duruşmanın gerçekleştirilmesini isteme hakkı, yar- gılama usullerinde kişilerin kendilerini sözlü olarak ifade edebildikleri bir yargılama safhasının varlığını zorunlu kılmaktadır. 10 Yargılamanın bu şekilde gerçekleşmesi, yargılamanın gizli yürütülmesini önlemekte ve mahkemenin, kamunun ve tarafların denetimini üzerinde hissetme- si nedeniyle keyfi karar vermesinin önüne geçmektedir. 11 AİHM, birçok kararında, duruşma yapılmasını gerektirmeyecek istisnai haller dışında, özellikle ilk derece mahkemesinde, kişilere söz- 9 A.Şeref Gözübüyük, Feyyaz Gölcüklü, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uy- gulaması, Turhan Kitabevi, 11. Baskı, Ankara 2016, s. 313. 10 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 12.11.2002 tarih ve 28394/95 Başvuru nolu Döry/İsveç kararı, https://hudoc.echr.coe.int, (Erişim: 11.10.2018). 11 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 12.04.2006 tarih ve 58675/00 Başvuru nolu Martine/Fransa kararı, https://hudoc.echr.coe.int, (Erişim: 08.10.2018). “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 6. madde Rehberi, Adil Yargılanma Hakkı (Medeni Hu- kuk Yönü) s.44, www.echr.coe.int (Erişim: 06.10.2018).