Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

452 Sosyal Güvenlik Hukukunda İş Sözleşmesiyle Çalışanların Prime Esas Kazançlarının Tespiti oluşturmaktadır. 1 Birbiri ile bağlantılı olmakla birlikte kazanç kavramı “ücret” kavramından daha geniştir. 2 Zira prim, sadece ücret üzerinden değil, ücret eki niteliğinde olan diğer ödemelerden de kesilmektedir. Prime esas kazançla ilgili yasal düzenlemelere bakıldığında, prim borcunun doğumu için kendisine sonuçlar bağlanan gelirlerden oluş- tuğu görülmektedir. Prime esas kazançlar uygulamada kimi zaman te- reddütlere neden olan pek çok olumlu (içeren) ve olumsuz (dışlayan) unsurlardan oluşmaktadır. Bu anlamda kanun koyucunun, prime esas kazançlar bakımından bir tipiklik unsuru aradığından, kazanca dâhil unsurların somut olarak ortaya çıkması halinde tipikliğin gerçekleşti- ğinden söz edilir. Ortaya çıkan sonuç prim alınmasıdır. Sigortalıya ya- pılan ödemeler bakımından, hangilerinin sigorta primine esas kazanç- ta dikkate alınacağı, hangilerinin alınmayacağı veya hangilerinin kısmi olarak alınacağı ve miktarı hususu yasal düzenlemeyle belirlenmiştir (5510 sayılı Kanun m. 80). Kaynağını Anayasa’nın 2’inci maddesinde- ki hukuk devleti ilkesinde bulan hukuki güvenlik ilkesi, prime esas kazançlar bakımından boşlukların idarenin takdiriyle doldurulması- nı engellemektedir. Bunun dışında kalan düzenlemelerle, prime esas kazançları genişletme veya daraltma olanağı yoktur. Sigorta primine esas kazanca dâhil edilip edilmemesi bakımından diğer kanunlarda yer alan hükümler, daha açıkçası istisnalar ve muafiyetler dikkate alın- mayacaktır. 3 Dolayısıyla, 5510 sayılı Kanun’un prim alınabilir olarak öngördüğü soyut tipe uygun bir somut kazancın diğer kanunlar gereği prim istisnasından yararlanıyor olması, prime esas kazanç sayılmasına engel değildir. Bu bakımdan, sigortalılara yakacak, temizlik, aydınlat- ma ve benzeri nitelikteki giderleri için yahut tahsil veya mesken yardı- mı gibi kanunda ismen sayılmayan nedenlerle yapılan ödemeler, öde- menin yapıldığı aydaki prime esas kazanca dâhil edilecektir. Öte yandan, 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalı- şan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 sayılı Kanun’la 6212 sayılı 1 Nüket Saracel, “Sosyal Sigortalar Uygulamasında Kazanç Kavramı”, Kamu – İş, İş Hukuku ve İktisat Dergisi , C.4, Sa:3, Ocak 1998, s. 17. 2 M. Refik Korkusuz/Suat Uğur, Sosyal Güvenlik Hukuku, Bursa 2013, s. 195;Coş- kun Saraç, İşverenin Prim Ödeme Yükümlülüğü, Ankara 1998, s. 36. 3 Örneğin; 2914 sayılı YÖK Personel Kanunu’nun Ek 1. maddesinde belirtilen eği- tim-öğretim ödeneğinin hiçbir kesintiye tabi olmaması,4857 sayılı İş Kanunu’nun 61 inci maddesi gereğince yıllık ücretli izin döneminde ödenecek ücretlerden prim kesilmemesi yönündeki düzenleme gibi.