Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

454 Sosyal Güvenlik Hukukunda İş Sözleşmesiyle Çalışanların Prime Esas Kazançlarının Tespiti sigortalının aldığı ücret içinde yer alan tüm unsurlar ve ücret dışın- da başka adlar altında yapılan diğer ödemelerin tamamı prime esas alınmamaktadır. Bunlardan ancak sosyal güvenlik mevzuatıyla be- lirlenmiş olan ücret kalemleri ve diğer ödemeler, belirlenen oranlar dâhilinde Kurum tarafından “sigorta primine esas kazanç” olarak ka- bul edilmektedir. Bu nedenle, prime esas kazançların tespiti önemlidir. Sosyal sigortanın finansmanı, temel olarak sigortalıların kazançla- rı üzerinden alınan primlerle karşılanmakta ve prim borcu, kanunun prime bağladığı kazancın gerçekleşmesi (hak etme/ödeme) ile doğ- maktadır. Dolayısıyla, SGK’nın prime esas kazancın belirlenmesinde doğrudan hukuki yararı bulunmaktadır. Prime esas kazançların tespitinde sigortalıların da hukuki yararı bulunmaktadır. 5 Prime esas kazanç matrahı ne kadar yüksek olursa, Kurum’un edim sonucu o kadar yüksek, düşük olursa edim sonucu da o kadar düşük olacaktır. 6 Sigortalılara bağlanan yaşlılık aylığı ve diğer ödemeler (iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde ve- rilecek ödenekler veya bağlanacak gelirler veyahut aylıklar 7 ), primler esas alınmak suretiyle belirlenmektedir. Geçmişe dönük olmak üzere bazı gelirlerin prime esas kazanca dâhil edilmesi, aldıkları yaşlılık ay- lığı miktarında da doğrudan etkili olabilmektedir. Örneğin, halen yaş- lılık aylığı almakta olan sigortalı, geçmiş dönem prime esas kazancının tespiti ile eksik hesaplanan yaşlılık aylığı farkının Kurum’dan tahsilini isteyebilmektedir. 8 İşte bu noktada, çalışılan dönemde sigortalının pri- me esas kazancına, çalıştığı işyerinden yapılan kimi ödemelerin ekle- nip eklenmeyeceği tartışma konusu olabilmektedir. Prime esas kazançların bir başka önemi ise, yurtdışında Türk va- tandaşlığında geçen sürelerin borçlanılması bakımından ortaya çık- maktadır. 3201 sayılı Kanun’un “Borçlanma Tutarı ve Borçlanma Tuta- rının İadesi” başlıklı 4. maddesi, “borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarı, başvuru tarihindeki 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sa ğlık Sigortası Kanununun 82. maddesinde belirtilen prime esas asgari ve azamî günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın % 32’si kadar” olacağını belirtmektedir. 5 Y 21. HD’nin 20.4.2015 tarih, 2014/13648-8505 sayılı kararı (UYAP). 6 Ali Nazım Sözer, Türk Sosyal Sigortalar Hukuku, İstanbul 2013, s. 183. 7 Korkusuz/Uğur, s. 195. 8 Y 21. HD’nin 26.03.2015 tarih, 2015/3348-6346 sayılı kararı.