Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

465 TBB Dergisi 2019 (145) Halil YILMAZ maktadır. Sonuçlandıktan sonra TİS hükümleri uyarınca geriye dönük olarak sigortalılara ücret ödemesi yapılmaktadır. 44 Kimi zaman böyle bir ödemenin yapıldığı tarihte, iş sözleşmesi mevcut olmamakta veya askıda olabilmektedir (m. 80/1,d). Dolayısıyla, toplu iş sözleşmesi ile kabul edilen geçmişe etkili ödemeler prime esas kazanç kabul edile- rek bunlardan prim kesintisi yapılacaktır. 45 Geçmişe etkili olarak ya- pılacak ücret ödemeleri, ait oldukları ayların prime esas kazançları ile birleştirilecektir. 46 Bu aylar için ek aylık sigorta primleri bildirgeleri ve ek sigorta prim bordrosu düzenlenmesi gerekir . Ancak Yargıtay’ın yakın tarihli bir kararına göre, yargı kararı ile hak kazanılan ve ücret niteliğinde olan kazançlar hak kazanıldığı değil, ödemenin yapıldığı ayın prime esas kazanç matrahına dâhil edilecektir. Sözleşme sona er- miş ise, sözleşmenin sona erdiği son ayın kazancına dâhil edilecektir. 47 Ücret dışındaki kazançların iş sözleşmesinin mevcut olmadığı bir dö- nemde ödenmesi halinde, prime esas kazancın tabi olduğu en son ay kazancına dâhil edilecektir. 48 IV. Özellik Arzeden Prime Esas Kazançlar 1. Bir İş Karşılığı Olmaksızın Yapılan Ücret Ödemeleri İş sözleşmesinin sinallagmatik bir sözleşme olması çerçevesinde, işçinin edimi olan emeğinin karşı edimini ücret oluşturur. Bununla bir- likte işverenin yaptığı bir kısım ödemeler bir iş karşılığı yapılan ödeme niteliğinde değildir. Nitekim işçi bazı dönemlerde herhangi bir çalış- ma karşılığı olmaksızın ücrete hak kazanır. İşçinin çalışmadığı halde ücrete hak kazanacağı haller belirlidir (4857 m. 46, 47, 57). Kanun’da işçilere, zorlayıcı nedenler, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil gibi bir iş karşılığı olmaksızın ücret ödenmesi gereken haller düzenlen- miştir. İşçilerin, iş güvenliği önlemlerinin alınmaması nedeniyle çalış- maktan kaçınma hakkını kullanmalarında (İK. m. 83), iş sözleşmesinin geçersiz şekilde feshinde mahkemece işe iade kararı verilmesi duru- munda işçinin boşta geçirdiği sürede (İK. m. 21), işverenin temerrü- 44 Ercüment Özkaraca, Toplu İş Sözleşmesinin Geriye Etkisi, İstanbul 2014, s. 246. 45 Saraç, s. 39. 46 Tuncay/Ekmekçi, s. 174. 47 Y 10. HD’nin 01.03.2012 tarih, 2010/9799-3613 sayılı kararı (UYAP);Y 10. HD’nin 2.2.2012 tarih, 2010/9799-3613 sayılı kararı. 48 Özkaraca, s. 258.