Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

47 TBB Dergisi 2019 (145) Can YAVUZ Ruban - Ukrayna davası lehteki ceza kanununun geriye yürümesi ilkesinin kapsamını konu edinmiştir. Başvurucu aralarında ağırlaştırı- cı şekilde adam öldürmenin yer aldığı birkaç suçtan yargılanmaktadır. O dönemde yürürlükteki düzenlemeye göre ağırlaştırıcı şekilde adam öldürmenin idamla cezalandırılması öngörülmüştür. Kovuşturma de- vam ederken Anayasa Mahkemesi idam cezasını Anayasa’ya aykırı bulmuş, kararla birlikte idam cezası hukuki geçerliliğini anında kay- betmiştir. Parlamentonun kanundaki boşluğu doldurması üç ay sür- müş, yeni düzenlemeye göre ağırlaştırıcı şekilde adam öldürme su- çuna ömür boyu hapis cezası öngörülmüştür. Tüm bunlardan sonra başvurucu isnat edildiği suçlardan ömür boyu hapis cezasına çarptırıl- mıştır. Başvurucuya göre yargılama sürecinde lehteki ceza kanununun geriye yürümesi ilkesi uygulanmamıştır. Başvurucu, hakkındaki ko- vuşturma devam ederken idam cezasının Anayasa’ya aykırı bulunma- sından sonra oluşan hukuki boşluk döneminde (üç ay boyunca) ceza kanunundaki en ağır cezanın on beş yıl hapis cezası olduğunu belir- terek kendisinin en fazla on beş yıl hapis cezasına çarptırılabileceğini, lehteki ceza kanununun geriye yürümesi ilkesi uygulanmadığından madde 7’nin ihlal edildiğini ileri sürmüştür. AİHM, hukuki boşluğun istem dışı şekilde oluştuğunu, söz konusu değişiklikle yasama erkinin ceza kanununu insalcıllaştırma amacı güttüğünü, idam cezasının yeri- ni alan ömür boyu hapis cezasının orantılı ve idam cezasınından daha hafif bir ceza olduğunu, ceza kanunda yapılan değişikliğin başvurucu- nun öne sürdüğü amacı taşıdığına dair bir emara olmadığını belirtmiş ve madde 7’nin ihlal edilmediğine karar vermiştir. 165 AİHM’ye göre lehteki ceza kanununun geriye yürümesi ilkesi bazı durumlarda hakkında kesinleşmiş hüküm bulunan kişileri kapsayabi- lir. Gouarré Patte - Andorra davasına konu olan olayda, ceza kanunu lehteki ceza normunun geriye yürümesi ilkesinin mahkûmları da kap- sadığını belirtmiştir. Yerel mahkemeler kanundaki açık düzenlemeye rağmen hakkında kesinleşmiş karar bulunan kişi lehine olan yeni dü- zenlemeyi uygulamamıştır. AİHM, sözleşmeci devletin kanunlarına göre lehteki ceza normunun geriye yürümesi ilkesinin mahkûmları da kapsadığını gözlemlemiş, yerel kanunlarca koruma altına alınmış hakların yurttaşlar tarafından Sözleşme hükümleri çerçevesinde kul- lanılmasına izin verilmesi gerektiğini belirterek madde 7’nin ihlal edil- diğine karar vermiştir. 166 165 AİHM, Ruban - Ukrayna, 8927/11, 12.07.2016, §§ 41-46 166 AİHM, Gouarré Patte - Andorra, 33427/10, 12.01.2016, (İngilizce özet çeviri), http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=002-11018, erişim 12.03.2019