Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

60 2017 Tarihli Anayasa Değişikliği Sonrasında Yasama - Yürütme İlişkileri Bu kapsamda karşımıza çıkan son sistem olan yarı başkanlık sis- teminde ise, yasama organına ek olarak yürütme organının başı olan cumhurbaşkanı da doğrudan halk tarafından seçilmekte ve önem- li yetkilere sahip bulunmaktadır. Ancak bu sistemde bir de, yasama organının içinden çıkan ve ona karşı siyasî açıdan sorumlu olan bir başbakan ve bakanlar kurulu bulunmaktadır. 12 Başka bir ifadeyle yü- rütme, bu sistemde de iki kanatlı olmaya devam etmektedir. Bu bağlamda, hükümet sitemlerine ilişkin yapılan bu klâsik üçlü sınıflandırmada yürütme organının yapısının aşağıdaki tablo 13 yardı- mıyla özetlenmesi mümkündür: İki Başlı Yürütme Tek Başlı Yürütme Saf Parlamenter Sistem Yarı başkanlık Sistemi Saf Başkanlık Sistemi Devlet Başkanı + (Monark veya Cumhurbaşkanı) + + Hükümet Başkanı + + Tablo-1: Hükümet Sistemlerine İlişkin Klâsik Üçlü Sınıflandırmada Yürütme Organının Yapısı Bununla birlikte, 1990’ların başında Sovyetler Birliği’nin dağılma- sıyla başlayan demokrasiye geçiş sürecinde, bazı Orta ve Doğu Avrupa Ülkeleriyle yine bazı Kafkasya ve Orta Asya Ülkeleri’nde ortaya çıkan “karma” veya “melez” sistemler, hükümet sistemlerinin bu klâsik üçlü ayrım çerçevesinde açıklanmasını imkânsız hale getirmiştir. 14 Ortaya çıkan bu tanımlama ve sınıflandırma zorluğunun sonucu olarak, 1990’lı yılların başından itibaren, hükümet sistemlerinin analizi amacıyla yeni arayışlar gündeme gelmeye başlamıştır. Bu yeni tanımlama ve sınıflan- dırma çabalarının en dikkat çekicilerinden biri; Matthew Soberg Shu- gart tarafından gündeme getirilmiştir. Yazar, hükümet sistemleri so- rununu ele aldığı makalesinde, bağımsızlığını yeni kazanan ülkelerde 12 Maurice Duverger, “A New Political System Model: Semi-Presidential Govern- ment”, Parliamentary versus Presidential Government, Der. Arend Ljjphard, Ox- ford University Press, Oxford 1992, s. 142-150. 13 Bu çalışmada kullanılan tablolar, esasen şu çalışmadan alınmıştır: Levent Gönenç, “Türkiye’de Başkanlık Sistemi Tartışmaları”, Birikim, Sayı 313 (Mayıs 2015), s. 60-75. 14 Levent Gönenç, Prospects for Constitutionalism in Post-Communist Countries, Klu- wer Law International, Martinus Nijhoff Publishers, Netherlands 2002, s. 274-276