Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

61 TBB Dergisi 2019 (145) Levent GÖNENÇ / Ali Ersoy KONTACI görülen rejimleri de kapsayacak biçimde, beşli bir ayrım yapılmasını önermektedir. 15 Buna göre yazar, çağdaş hükümet sistemlerini; • Yürütme organının; yasama organının içinden çıkan ve ona karşı bireysel ve kolektif açıdan sorumlu olan bir bakanlar kurulu ile yine yasama organı tarafından seçilen ama sembolik yetkilerle do- natılmış bir cumhurbaşkanından oluştuğu ve yasama ve yürütme organlarının, karşılıklı olarak birbirlerinin hukukî varlıklarına son verecek araçlarla donatıldığı “saf parlamenter sistem” (pure parli- amentary system) • Temel olarak saf parlamenter sistemle aynı özellikleri taşıyan, ama ondan farklı olarak, bünyesinde doğrudan halk tarafından seçilen bir de cumhurbaşkanının bulunduğu “başkanlı parlamenter sis- tem” (parliamentary with president system) ; • Yürütme organının; kendisine önemli anayasal yetkiler tanınmış olan ve doğrudan halk tarafından seçilen bir cumhurbaşkanı ile yasama organının içinden çıkan ve ona karşı sorumlu olan bir ba- kanlar kurulundan oluştuğu “başbakancı başkanlık sistemi” (pre- mier-presidential system – Bu çalışmada benimsenen tabirle; “yarı başkanlık sistemi”). • Hem yasamanın, hem de yürütme organının başı olan ve önemli anayasal yetkilerle donatılmış bulunan başkanın doğrudan halk tarafından seçildiği ve birbirlerinin içinden çıkmayan bu iki orga- nın, karşılıklı olarak birbirlerinin hukukî varlıklarına da son vere- medikleri “saf başkanlık sistemi” (pure presidential system) • Yürütme organının, kendisine çok önemli anayasal yetkiler tanın- mış olan ve doğrudan halk tarafından seçilen bir başkan ile yasama organına karşı sorumlu olan bir bakanlar kurulundan oluştuğu; ancak bakanlar kurulunun aynı zamanda başkana karşı da siyasî olarak sorumlu olduğu “başkancı parlamenter sistem” (president parliamentary system – Bu çalışmada benimsenen tabirle; “süper başkanlık sistemi” 16 ) olarak sınıflandırmaktadır. 17 15 Matthew Soberg Shugart, “Of Presidents and Parliaments”, East European Cons- titutional Review, Vol. 2, No. 1 (1993), s. 30. 16 Fish, “süper başkanlık sistemi” (superpresidentialism) kavramını, bu sistemin başkanın sahip olduğu olağanüstü yetkiler açısından dünyadaki diğer başkanlık sistemlerinden ayrılması için önermektedir. Bkz. M. Steven Fish, “The Pitfalls of Russian Superpresidentialism”, Current History, October 1997, s. 367. 17 Bu sınıflandırmanın örneklerle açıklandığı ve tartışıldığı Türkçe bir kaynak için