Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

70 2017 Tarihli Anayasa Değişikliği Sonrasında Yasama - Yürütme İlişkileri Yeni sistemde Cumhurbaşkanı’na verilen atama yetkileri de, bu yetkilerin genişliği ve kullanılma biçimleri dikkate alındığında, yasa- ma ve yürütme organları arasındaki denge-denetleme ilişkileri bağla- mında ele alınması gereken olan bir husustur. Gerçekten, yeni sistem- de Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar (AY. m. 104/8, m. 106/4) ile üst kademe kamu yöneticilerini (AY. m. 104/9) tek başına atamakta ve bunların görevlerine son verebilmekte; yine Anayasa Mahkemesi Üyeleri’nin büyük bir çoğunluğunu (doğrudan veya kurumlardan gelecek öneriler arasından) atama yetkisini elinde bulundurmaktadır (AY. m. 146). Üstelik üst kademe yöneticilerinin atanma usul ve esasları da bir “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi” ile düzenlenecektir (AY. m. 104/9). Bütün bu yetkilerin Cumhurbaşkanı tarafından tek başına kulla- nılmasının, hükümet sistemi tercihinin zorunlu bir sonucu olduğunu söylemek mümkün görünmemektedir. Zira karşılaştırmalı anayasa hukuku verilerine bakıldığında, başkanlık sistemi ve türevlerini be- nimseyen kimi ülkelerde, bu türden atama yetkilerinin, sürecin farklı aşamaları yönünden yasama ve yürütme organları arasında bölüştü- rüldüğü görülmektedir. Örneğin anılan sistemin ilk ve en bilinen ör- neği olan Amerika Birleşik Devletleri’nde, Federal Yüksek Mahkeme (Supreme Court) Yargıçları, yabancı ülkelere gönderilecek diplomatik temsilciler ve çeşitli üst kademe yöneticileri gibi makamlara atama yetkisi Başkan’a verilmiş olmakla birlikte, bu makamlara aday olan kişilerin ciddi bir parlamenter denetime tâbi tutuldukları görülmek- tedir. Kuşkusuz ki böyle bir anayasal tercihin arkasında yatan man- tık; yürütme organın atama yetkilerinin bir tür parlamenter denetime açılmasını sağlamak ve böylece yasama ve yürütme organları arasında daha dengeli bir çalışma atmosferi ve uzlaşma kültürünün yaratılma- sına katkıda bulunulmaktır. Yasama ve yürütme organları arasındaki denge-denetleme iliş- kileri açısından üzerinde durulması gereken son bir husus da, bütçe konusudur. Bilindiği üzere bütçe, hem başkanlık sisteminde, hem par- lamenter sistemde, yasama organının yürütme organını denetlemek için kullandığı en önemli anayasal araçlardan biridir. Yeni sistemde ise bu konuda şöyle bir düzenleme getirilmiş bulunmaktadır: “Bütçe kanununun süresinde yürürlüğe konulamaması halinde, geçici bütçe kanu- nu çıkarılır. Geçici bütçe kanununun da çıkarılamaması durumunda, yeni