Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

97 TBB Dergisi 2019 (145) Nabi ÖZALP ması, söz konusu sanığın kaçma tehlikesini artıran bir unsur olarak kabul edilemez ve dolayısıyla bir suçun cezasının ağır olması tek ba- şına o suçun failinin tutukluluk halinin devamına karar verilmesi için yeterli bir gerekçe teşkil etmemektedir. 56 Şüpheli veya sanığın CMK’da öngörülmeyen bir nedenle örneğin, kamuoyunu yatıştırmak, suç iş- lemeyi planlayanları önlemek, şüpheli veya sanığın can güvenliğini korumak, soruşturma veya kovuşturma organlarıyla işbirliği yapma- sını, ifade vermesini, delillerin yerini göstermesini, suç ortağı olduğu ileri sürülen kişilerin saklandıkları yeri bildirmesini sağlamak, 57 ikrar temin etmek, öç almak, devletin gücünü göstermek, şüpheli veya sa- nığın kulağına küpe olmasını temin için korkutmak 58 gibi amaç ve ge- rekçeler ile verilen bir tutuklama kararı kanuna aykırı olup, tazminat sorumluluğunu gerektirir. Tutuklama kararının verilmesi için, tutuklamanın ölçülülük/ orantılılık ilkesine uygun olması gerekir (CMK m. 100/1, 101/2-c). İşin önemi ve verilmesi beklenen ceza ve güvenlik tedbiri nazara alındı- ğında tutuklama kararının ölçülü olmayacağı durumlarda, tutuklama kararı verilemez (CMK m.100/1). Orantılılık ilkesinin sonucu olarak, kanunda sayılan tutuklama nedenleri var olsa bile sadece adlî para ce- zasını gerektiren veya vücut dokunulmazlığına karşı kasten işlenenler hariç olmak üzere hapis cezasının üst sınırı iki yıldan fazla olmayan suçlar (CMK m.100/4) ile on beş yaşını doldurmamış çocuklar hak- kında üst sınırı beş yılı aşmayan hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı tutuklama kararı verilemez (Çocuk Koruma Kanunu m.21). Tutuklama kararının verilebilmesinin diğer şartları ise; şüpheli veya sanığın huzurda bulunması, adli kontrol tedbirlerinden birine karar verilememesi, muhakeme şartının gerçekleşmesi, sanığa güvence bel- gesinin verilmemiş olması gerekir. 59 Bu koşullara uyulmadan tutukla- ma kararı verilmesi halinde tazminat talep edilebilir. Tutuklamaya hâkim veya mahkeme karar verebilir. Soruşturma evresinde cumhuriyet savcının istemi üzerine sulh ceza hâkimi ta- 56 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Mansur/Türkiye, Başvuru No: 16026/90, 8.6.1995, http://www.inhak.adalet.gov.tr/ara/karar/mansur1995.pdf (01.06.2019). 57 Metin Feyzioğlu/Güneş Ergün Okuyucu, “Türk Hukukunda Tutuklulukta Aza- mi Süre”, AÜHFD , Ankara, S.59, 2010, s.38. 58 Öztürk/Tezcan/Erdem/Sırma/Kırıt/Özaydın/Akcan/Erden, s.461. 59 Şahin, s.224.