Türkiye Barolar Birliği Dergisi 145.Sayı

98 Uygulamada Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat (CMK m. 141-144) rafından, kovuşturma evresinde cumhuriyet savcının istemi üzerine veya resen mahkemece karar verilir (CMK m. 101/1). Bu istemlerde mutlaka gerekçe gösterilir ve adli kontrol uygulamasının yetersiz ka- lacağını belirten hukuki ve fiili nedenlere yer verilmesi zorunludur (CMK m. 101/1). Tutuklamaya, tutuklamanın devamına veya bu hu- sustaki bir tahliye isteminin reddine ilişkin kararlarda; kuvvetli suç şüphesini, tutuklama nedenlerinin varlığını ve tutuklama tedbirinin ölçülü olduğunu gösteren deliller somut olgularla gerekçelendirilerek açıkça gösterilmesi gerekir (CMK m.101/2). Aksi takdirde tutuklama veya tutuklamanın devamı kararı kanuna aykırı olup, devletin tazmi- nat sorumluluğunu gerektirir. Nitekim Yargıtay bir içtihadında,“... tu- tuklama kararında bu karara esas alınan deliller gösterilmediği gibi davacılara isnat edilen suçlarla ilgili soruşturma evrakında da delil mevcut olmadığı, tu- tuklamanın kanuni mesnedi bulunmadığı gözetilmeden tazminat isteklerinin reddine karar verilmesi; bozmayı gerektirmiştir …” şeklinde karar vermiş- tir. 60 Keza Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin birçok kararında, 61 “suçun niteliği, delillerin durumu, dosya içeriği ve tutukluluk süresi dikkate alınarak” gibi birbirinin aynı ve klişeleşmiş terimler kullanıla- rak tutukluluğun devamına karar verilmesini AİHS’nin 5/3. madde- sine aykırı olduğunu belirtmiştir. Anayasa Mahkemesi de gerekçeden tamamen yoksun, aşırı derecede kısa, matbu ve birbirinin tekrarı nite- liğinde formül gerekçeler ile veya hiçbir yasal hüküm gösterilmeden tutuklama kararı verilmesi ya da tutukluluğun devamı kararı verilme- sinin hukuka aykırı olduğunu belirtmiştir. 62 Bu şekildeki gerekçelerle verilen tutuklama ve tutuklamanın devamı kararları nedeniyle maddi ve/veya manevi tazminat talep edilmesi mümkündür. 63 60 Yargıtay 4.CD, 25.9.1975, 4728,/4739, M. Naci Ünver/A. Mümin Kavalalı, Huku- kumuzda Yasa Dışı Yakalanan veya Tutuklananlara Tazminat Verilmesi, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul 1990, s.56. 61 Cengiz Polat/Türkiye davası, 11.12.2007; Cahit Solmaz/Türkiye Davası, 14.06.2007, http://www.kazanci.com/kho2/ibb/kararlar.htm, (06.06.2019). 62 Anayasa Mahkemesi, Kemal Aktaş ve Selma Irmak, Başvuru No:2014/85, 3.1.2014; Anayasa Mahkemesi, Genel Kurul, Serdar Ziriğ, Başvuru No:2013/7766, 2.7.2015; Anayasa Mahkemesi, Birinci Bölüm, Mustafa Fehmi Okay, Başvuru No:2013/5967, 2.12.2015; Anayasa Mahkemesi, İkinci Bölüm, Burak Candeğer, Başvuru No:2013/9139, 15.12.2015, https://www.anayasa.gov.tr/tr/kararlar-bil- gi-bankasi/ (05.05.2019). 63 Anayasa Mahkemesi, Birinci Bölüm, Firas Aslan ve Hebat Aslan, Başvuru No:2012/1158, 21.11.2013, https://www.anayasa.gov.tr/tr/kararlar-bilgi-banka- si/ (05.05.2019).