Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

10 Affın Hukuki Mahiyeti ve 2018/2929 Sayılı Kanun Teklifinin Kısa Bir Değerlendirmesi I. GİRİŞ Her devlette, şu ya da bu biçimde, şüpheli, sanık veya hükümlü- lerin affedildiği ve af müessesesinin bulunduğu görülmektedir. 1 Ta- rihsel süreçte kimi zaman af yetkisi hükümdara verilmiş, kimi zaman affın hükümdarlar tarafından kötüye kullanılmasına tepki duyulmuş, müessesenin kötüye kullanılmasını önlemek için anayasal hükümlere başvurulmuştur. 2 Bununla beraber af imtiyazının hükümdarın elin- den alınıp meclislere verilmesi çözüme vesile olmamış, çok zaman meclislere hâkim çoğunluk partileri tarafından af yetkisi amacından saptırılmış, siyasal amaçlarla iktidarı elinde tutabilmek için genel af çıkartabilme endişesi içinde olunmuştur. 3 Bu gelişmeler neticesinde af yetkisinin hangi kuruma ait olması gerektiği daha fazla tartışılmış, af- fın yasamaya mı yoksa yürütmeye mi tevdi edilmesi gereken bir yetki olduğu hususu halen çözümlenememiştir. Af, genel olarak anayasa hukuku ve ceza hukuku tarafından dü- zenlenen, aynı zamanda hüküm ve neticeleri bakımından borçlar hu- kuku, idare hukuku ve muhakeme hukuku alanlarını da etkileyen, çok yönlü bir müessesedir. 4 Teknik yönleri açısından ceza kanunlarının düzenlemesi kapsamında kalan bu müessese, kaynağını anayasal me- tinlerden almaktadır. 5 Affın kaynağını neden anayasadan aldığı soru- sunun cevabını “kuvvetler ayrılığı” ilkesinde bulmak mümkündür. 6 Esasen mahkemelerin bağımsızlığı ve mahkeme kararlarının bağlayı- cılığı ilkelerinin kuvvetler ayrılığı ilkesiyle bağdaştırılabilmesi için af yetkisinin anayasada düzenlenmesinin tercih edilmesi yerindedir. 7 1 Kemal Gözler, “Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda Af Yetkisi”, Anayasa Yargı- sı Dergisi , Yıl: 2001, Cilt: 18, s. 298. EA: http://www.anayasa.gen.tr/af.htm, ET: 07.10.2018. 2 Çetin Özek, “Umumi Af”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası , Yıl: 1959, Cilt: 24, Sayı: 1-4, s. 118. E.A.: http://dergipark.gov.tr/download/article- file/96209, ET: 07.10.2018. 3 Özek, s. 121. 4 Selahattin Keyman, Türk Hukukunda Af (Genel Af-Özel Af), Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1965, s. 1; Özek, s. 118. 5 Ayhan Döner, “Cezai ve İdari Yaptırımların Farklılığı Bağlamında TBMM’nin Af Yet- kisi”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , Yıl: 2008, Cilt: 12, Sayı: 3-4, s. 35. 6 Affın kuvvetler ayrılığı ilkesine aykırılığı ve bu konuya ilişkin tartışma için bkz. Hakkı Demirel, “Af Selâhiyeti”, Ankara Barosu Dergisi , Yıl: 1957, Sayı: 4, s. 117 vd. EA: http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/1957-4 /2.pdf, ET: 18.01.2019. 7 Mesude Atila, “Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Hukuku’nda Af Kurumu”, Ankara Barosu Dergisi , Yıl: 2010, Sayı: 1, s. 280. EA: http://www.ankarabarosu.org.tr/si- teler/ankarabarosu/tekmakale/2010-1/2010-1-atila.pdf, ET: 04.11.2018.