Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

12 Affın Hukuki Mahiyeti ve 2018/2929 Sayılı Kanun Teklifinin Kısa Bir Değerlendirmesi Af yetkisinin monarkın elinden alınıp parlamentoya verilmesi şeklindeki önemli bir gelişmenin İngiltere’de 1700 yılında yaşandığı görülmektedir. Bu tarihte kraliyet hanedanında yaşanan sıralı ölüm- ler sonucunda taht varisinin belirlenememesi üzerine çıkarılan Act of Settlement’ın 3. madde son fıkrasında, Avam Kamarası’nda başlatılan azletme (impeachment) işlemi üzerine Krallık tarafından verilecek af belgesinin şüpheli/sanık tarafından savunma kapsamında kullanıla- mayacağı 12 belirtilmiştir. 13 18. yüzyıl Çin idaresindeki Moğol halkında affa benzer biçimde kimi suçlarda cezaların tebdil (değiştirme) yoluyla hafifletildiğini, hat- ta ölüm cezasında dahi ceza bedelini ödemenin kabul gördüğünü gör- mekteyiz. 14 Benzer biçimde en geç 16. yüzyılın birinci yarısında kale- me alındığı tahmin edilen Tsaayin Biçik’te (Yargıçlar Kitabı) “Bir kadın bir hükümdara gider ve kendisine veya yakınlarına verilmiş olan bir cezanın affı için ricada bulunursa, karşı cinse duyulan saygıdan ötürü genel olarak küçük cezalar affedilir. Büyükler ise yarı yarıya indirilir.” hükmü yer almaktadır. 15 Osmanlı İmparatorluğunun son dönemlerindeyse, dönemin bü- yük devletlerinin af müessesesini Osmanlı’nın iç meselelerine karış- ma vesilesi olarak kullandığını, bu doğrultuda bazı Bulgar ve Rum çetelerinin işledikleri suçlara rağmen genel affa tabi tutulduğu dikkat çekicidir. 16 Hatta affın Osmanlı tarihindeki enteresan bir örneği ola- rak; 2. Abdülhamit’e suikast düzenleyen, ancak başarısız olan suikast sonucu olay yerinde bulunan 26 kişinin ölümüne sebep olan ve yapı- lan yargılama neticesinde idam cezasına mahkûm edilen Belçika va- tandaşı Edward Joris’in bizzat 2. Abdülhamit tarafından affedilmesini görmekteyiz. 17 ları Vakfı Yayınları, İstanbul, 2011, s. 302. 12 “…that no Pardon under the Great Seal of England be pleadable to an Impeach- ment by the Commons in Parliament.” 13 Yasanın tam metnine ulaşmak için bkz. EA: https://www.legislation.gov.uk / aep/Will3/12-13/2https:/ /www.legislation.gov.uk/aep/Will3/12-13/2, E. T.: 23.10.2018. Aynı doğrultuda daha ayrıntılı bilgi için bkz. Adam, s. 850 vd. 14 Curt Alinge, Moğol Kanunları (Çev. Coşkun Üçok), Sevinç Matbaası (Ankara Üni- versitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No. 227), Basım Yeri Belirtilmemiş, 1967, s. 138-139. 15 Alinge, 1967, s. 39-40 ve 147. 16 Ayrıntılı bilgi için bkz. Meray, s. 10 vd. 17 Bu kapsamda Bardakçı, “Batı dünyası teroristin hükümdarın hayatına kastettiği-