Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

14 Affın Hukuki Mahiyeti ve 2018/2929 Sayılı Kanun Teklifinin Kısa Bir Değerlendirmesi B. DÜŞÜNSEL ARKA PLAN 1. Platon Platon, cezalandırmaya ilişkin olarak “Bir devlet kalıcı ve insanlık ölçüleri içinde olacaksa, onur ve cezaların doğru dağıtılması gerekir” demiş ve Perslerin devlet düzeninin bozulmasında temel etkenin hal- kın özgürlüğünü fazlasıyla kısıtlayarak ve gereğinden çok baskı uy- gulayarak devlette uyum ve birliği yok etmesi olarak tespit etmiştir. 20 Dolayısıyla Platon’a göre, ceza siyaseti ve suç-ceza ölçülülüğü doğru tespit edilemediği takdirde devlet düzeni bozulacaktır. Ütopyasında ise filozof, demokratik yönetimleri “suçu kesinleş- miş bazı kimselere gösterdiği affediciliğin aşırı olması, ölüme veya sürgüne mahkûm edilmiş insanların diğer insanlar arasında hiçbir şey yokmuş gibi yaşamaya devam etmesi” yönünden eleştirmiş ve de- mokrasinin geniş hoşgörüsünü kinayeli biçimde dile getirmiştir. 21 Bu bağlamda Platon’un cezanın da, affetmenin de aşırılığına karşı olduğu çıkarımını yapmak olanaklıdır. 2. John Locke 22 John Locke, siyasal iktidarın mülkiyeti düzenlemek ve korumak için, ölüm cezası dâhil diğer bütün daha hafif cezaları içeren yasaları yapma hakkı olduğunu ve bunun kamu yararı doğrultusunda uygula- nacağını dile getirir. Locke her ne kadar kendi temelleri üzerinde du- ran ve doğası gereği topluluğun korunması amacına göre hareket eden kurulu bir devlette sadece yasamanın egemen bir iktidar olabileceğini belirtse de, birçok durumda yöneticinin yasanın ciddiyetini hafifletme ve bazı suçluları affetme iktidarına sahip olmasının uygun olduğunu savunur. Dolayısıyla affın yürütmeye tevdi edilmesi gereken bir yetki olarak tanımlanması fikrinin kökenini Locke’ta görebiliriz. http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/anyarg18/Kuzu.PDF, ET: 07.10.2018. Doğrudan ve dolayısıyla af kanunlarının detaylı bir dökümü ve değerlendirilmesi için bkz. Çakmak, s. 43-51. 20 Platon, Yasalar (Çev. Candan Şentuna/Saffet Babür), 1. Basım, Ara Yayınları, Ba- sım Yeri Belirtilmemiş, 1988, s. 134, 135. 21 Platon, Devlet (Çev. Neval Akbıyık), Karizma Yayınevi, İstanbul, 2006, s. 304, 305. 22 Bkz. John Locke, Hükümet Üzerine İkinci İnceleme (Çev. Fahri Bakırcı), 1. Basım, Babil Yayınevi, 2004, Ankara, s. 125, 136.