Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

157 TBB Dergisi 2020 (146) Ayşen ÇİLENTİ KONURALP elde etmiyor, yalnız vaadettiren vaadedenin lehdara ifada bulunma- sını talep edebiliyor ise, eksik üçüncü kişi yararına sözleşme söz ko- nusu olur. 10 Üçüncü kişi yararına sözleşme, sıradan sözleşmeler gibi ani edimli-sürekli edimli veya ivazlı ve ivazsız sözleşme olmak gibi çeşitli ölçütler ile sınıflara ayrılabilir. Fakat eksik üçüncü kişi yararına sözleşme ve tam üçüncü kişi yararına sözleşme ayrımı, bu çalışma bo- yunca inceleneceği üzere, üçüncü kişi yararına sözleşmenin nitelikleri ve sonuçları bakımından özellik arz eden asıl ayrımdır. Tam üçüncü kişi yararına sözleşme, lehdarın, yani sözleşmeye ta- raf olmayan bir üçüncü kişinin malvarlığında bir alacak hakkı meyda- na getirdiği için, Türk Hukukuna hâkim olan nispilik ilkesine aykırı- lık teşkil etmektedir. 11 Nispilik ilkesi dolayısıyla, bu kurumun geçerli 2008, s. 10; Eugen Bucher, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil ohne Deliktsrecht, 2. Bası, Schultess, Zürich 1988, s. 474; Karl Larenz, Lehrbuch des Schuldrechts, 14. Bası, CH Beck, München 1987, s. 218; Konrad Hellwig, Die Verträge auf Leistung an Dritte, A. Deichert Verlag, Leipzig 1899, s. 42; RGR Kom- mentar zum BGB, Das Bürgerliche Gesetzbuch mit besonderer Berücksichtigung der Rechtsprechung des Reichsgerichts und des Bundesgerichtshofes, Bd. 2, Teil 1 / §§ 241 – 413, 12. Bası, de Gruyter, Berlin 1976, BGB 328, N. 2; İstanbul Şerhi, Türk Borçlar Kanunu- Yürürlük Kanunu, Cilt 1, 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2018, TBK 129, N. 34; Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 2, Schuldrecht Allgemeiner Teil §§ 241-432 ohne Schutzumschlag, 7. Bası, C.H. Beck, München 2016, BGB 328, N. 1. 10 Bucher, s. 474; İstanbul Şerhi/Öz, TBK 129, N. 31; Alfred Koller, Schweizscher Obligationenrecht Allgemeiner Teil, 4. Bası, Stämpfli Verlag, Bern 2017, s. 1281; Haluk Tandoğan, Üçüncü Şahsın Zararının Tazmini, Ankara Üniversitesi Yayın- ları, Ankara 1963, s. 68; Gernhuber, s. 471. 11 Oğuzman/Öz, s. 431; Necip Kocayusufpaşaoğlu, Borçlar Hukuku Genel Bö- lüm, Birinci Cilt, 5. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 2010, s. 19; Thomas Raab, Austauschverträge mit Drittbeteiligung, Mohr Siebeck, Tübingen 1999, s. 24; Pa- najotis Papanikolau, Schlechterfüllung beim Vertrag zugunsten Dritter, Duncker Humboldt, Berlin 1977, s. 27. Bkz. “Sözleşmelerin nispiliği ilkesi gereğince sözleş- me ancak tarafları hakkında hüküm ifade eder ve sözleşmenin tarafı olmayanlar bu sözleşmeye dayanarak bir edimin ifasını isteyemezler. Genel kural bu olmakla birlikte hukukumuzda bu ilkeye getirilmiş istisnaları içeren kurallar da bulun- maktadır. Bunlardan birisi de 818 sayılı BK’nın 111. maddesinde düzenlenen baş- kası lehine şart hükümleridir. Buna göre taraflar sözleşmede, sözleşmenin tarafı olmayan üçüncü kişi yararına bir şart taraflarca kararlaştırılabilir. Bu şart ile söz- leşmenin tarafı, sözleşmeye taraf olmayan kişi yararına bir edimi yerine getirmeyi üstlenir”. Yarg. 15. HD E 2015/5619 K 2016/2683 T 10.5.2016 (kazanci.com; Eri- şim tarihi: 31.05.2019); “Ancak, borç ilişkilerinin nispiliği ilkesi mutlak olmayıp, kanun koyucu tarafından sınırlı sayıda istisnalar öngörülmüştür. Özellikle, 6098 sayılı TBK’nın 129. maddesinde düzenlenen «üçüncü kişi yararına sözleşme» bu istisnalardan biri olduğu gibi 4721 sayılı TMK’nın 1009. maddesi ile de taşınmaz mallarda, bir kısım sözleşmelerden doğan kişisel hakların tapu siciline şerh edil-