Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

167 TBB Dergisi 2020 (146) Ayşen ÇİLENTİ KONURALP 5. Sözleşmenin Katılanları Üçüncü kişi yararına sözleşme, yukarıda da ifade edildiği gibi va- adeden ve vaadettiren arasında kurulan sözleşmesel bir ilişkiyi ifade eder. Lehdar değer ilişkisinde vaadettiren ile bir sözleşmesel ilişkinin tarafı olabilir, fakat mutlak surette üçüncü kişi yararına sözleşmenin tarafı değildir. 60 Aksi halde, yani lehdar da sözleşmenin tarafı olsay- dı, kavramsal olarak üçüncü kişi yararına sözleşme değil, sözleşmede taraf çokluğu olan hallerden biri söz konusu olurdu. 61 Böyle olmakla birlikte, lehdar sözleşmeye tamamen yabancı bir üçüncü kişi değildir. Hatta kendisine yapılan ifa ve değer ilişkisindeki konumu düşünül- düğünde hem vaadeden hem de vaadettirenle oldukça yakın ilişkiler içerisindedir. Bu nedenle lehdar, öğretide isabetli olarak, sözleşmenin “nitelikli bir katılanı” olarak ifade edilmiştir. 62 Fakat gerek eksik, ge- rekse tam üçüncü kişi yararına sözleşmenin kurulabilmesi için leh- darın rızası aranmaz, hatta onun sözleşmeden haberdar olması dahi gerekmez. 63 Vaadeden üçüncü kişi yararına sözleşmenin taraflarındandır, fa- kat sözleşme tarafı olmanın yanında özel bir konumu mevcuttur. Zira vaadeden, vaadettirenin değer ilişkisinde lehdara karşı altına girmiş olduğu bir borcu ifa ediyor olması nedeniyle vaadettirenin ifa yardım- cısı sıfatını haizdir. Elbette vaadeden bu sıfatı ancak değer ilişkisindeki bir borcu ifa ediliyor ise haiz olur. Bunun için öğretide vaadedenin ka- pama ilişkisinde lehdara karşı ifayı üstlendiği edimin, değer ilişkisin- de lehdara ifa edilecek edimin içeriği ile örtüşüyor olması aranmıştır. 64 Vaadedenin ifa yardımcısı sıfatı, lehdarın vaadedenin davranışları ne- 60 Gerhard Hassold, Zur Leistung im Dreipersonenverhältnis, C.H. Beck, München 1981, s. 259; Bucher, s. 480; Oğuzman/Öz, s. 439; Kocayusufpaşaoğlu, s. 19; Eren, s. 1170; Nomer, s. 458. Jeremy Stephenson, Unterschiede Zwischen dem Schwe- izerischen und dem Englischen Recht dargestellt am Vertrag zugunsten Dritter, Econom Druck AG, Basel 1983, s. 34. Bkz. “Burada üçüncü şahıs kavramı hukuki işlemin meydana gelmesine katılmayan şahısları ifade eder. Hukuki işlemi kuran- lar “taraf” işlemin kurulmasını katılmayanlar ise “üçüncü şahıstır”. Yarg. 13. HD E 1990/4646 K 1990/4682 T 26.6.1990 (kazanci.com; Erişim Tarihi: 31.05.2019). 61 Ruppert, s. 33. 62 Soergel/Hadding, BGB 328, N. 14. 63 Eren, s. 1170. 64 Parapatits, s. 91; Raab, s. 176.