Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

175 TBB Dergisi 2020 (146) Ayşen ÇİLENTİ KONURALP 8. Lehdarın Alacak Hakkının Kabulü, Reddi ve Geri Alınması Tam üçüncü kişi yararına sözleşmede lehdarın bağımsız bir alacak hakkı olması, bu alacak hakkının kabulü, reddi ve geri alınması kav- ramlarını beraberinde getirmektedir. Belirtmek gerekir ki, bu kavram- lar eksik üçüncü kişi yararına sözleşme için bir anlam ifade etmez. Zira lehdarın bir alacak hakkı bulunmadığından, bu alacak hakkının kabu- lü, reddi veya geri alınması gibi işlemler kavramsal olarak söz konusu olamaz. Ayrıca, aşağıda yapılacak inceleme lehdarın alacak hakkına ilişkindir. Vaadettirenin lehdara ifayı talepten ibaret olan alacak hakkı bu üç beyanın konusunu oluşturmaz. Tam üçüncü kişi yararına sözleş- meye özgü bu üç irade beyanı, nitelikleri, kapsamları ve sonuçları ile birlikte incelenmelidir. Alacak hakkının kabulü, ancak lehdar tarafından ileri sürülebile- cek bir irade beyanını ifade eder. TBK madde 129/2 hükmü, “üçüncü kişi veya ona halef olanlar bu hakkı kullanmak istediklerini borçluya bildirdikten sonra” ifadesini içermektedir. Kanun koyucunun burada tercih ettiği “ hakkı kullanma ” ifadesi, doktrinde alacak hakkının kabulü olarak ifade edilmiştir. 107 Alacak hakkının kabulü, lehdar tarafından gerçekleştirilecek, tek taraflı, şekle tâbi olmayan bir irade beyanı ile gerçekleşir. 108 Bu irade beyanının bir yenilik doğuran hakkın kullanıl- ması niteliği taşıdığı kabul edilmektedir. 109 Bu bildirim, TBK madde 129/2 hükmünün de açıkça ifade ettiği üzere borçluya yapılmalıdır, vaadettirene yapılacak beyan sonuç doğurmaz. 110 Kabul bildirimi açık olabileceği gibi, örtülü bir beyanla da gerçekleşebilir. 111 Örneğin leh- darın alacak hakkı üzerinde tasarrufta bulunması, onu temlik etme- si, alacak hakkını kabul ettiği anlamına gelmelidir. Alacak hakkının kabulü bir yenilik doğuran hak olarak nitelendirildiği için, öğretide bu beyanın şarta bağlanamayacağı kabul edilmektedir. 112 Bunun ya- nında bir kez kabul edilen hakkın, bu beyandan dönülerek reddedile- 107 Alacak hakkının kabulü ifadesi için bkz. Akyol, s. 185. 108 Hellwig, s. 262. 109 Akyol, s. 186; von Tuhr/Escher, s . 247, dn. 10. 110 İstanbul Şerhi/Öz, TBK 129, N. 42; OR 112/3 hükmü bakımından aynı yönde bkz. Bucher, s. 479. 111 Robert Bachmann, Das Recht aus einem Vertrage zu Gunsten eines Dritten und seine zurückweisung seitens des Dritten, Buchdruckerei Robert Roste, Leipzig 1906, s. 32; Heilmann, SJZ, s. 174; Dörner, s. 127. 112 Planck/Siber, BGB 333, N. 3.