Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

229 TBB Dergisi 2020 (146) Murat Can PEHLİVANOĞLU reddedilecektir. 45 Diğer yandan, teminatın gösterilmesini gerektiren koşullarda değişiklik olması halinde teminatın azaltılması, artırılma- sı, değiştirilmesi ya da kaldırılmasına karar verilebilecektir (HMK m. 87(2)). Bu doğrultuda teminat gösterilmesi gereken sebep ortadan kalktığında ise teminatın iadesine karar verilecektir (HMK m. 89). Her ne kadar mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Ka- nunu (m. 97) düzenlemesinde mezkûr ifade “diğer tarafın muhtemel za- rar ve ziyanıyla masarifi muhakemesine mukabil” şeklinde yer almış olsa da HMK bu hükmü “muhtemel yargılama giderleri” ile sınırlı tutmuş ve “muhtemel zararlar” kavramına yer vermemiştir. Diğer yandan, yargı- lamanın iadesine ilişkin HMK m. 378(2) ve ihtiyati tedbire ilişkin HMK m. 392(1) düzenlemeleri HMK m. 84 yaklaşımdan ayrık olarak TTK gibi “muhtemel zararlar” kavramı üzerinden kurgulanmış olup, mev- zuattaki bu terminolojik ayrıklık kuşkusuz teminat düzenlemelerinin yorumunda önem taşımaktadır. 46 HMK m. 84 uyarınca teminat gösterilmesi gereken hallerin yargı- lama giderlerini karşılamada güçlük çekileceği varsayılan durumlara ilişkin olduğu kabul edilmektedir. 47 Bu çerçevede, teminatın dava aça- nın haksız çıkması halinde karşı tarafın uğrayabileceği zararın öde- nememesi ihtimalinin ortadan kaldırılmasına yönelik olduğu ifade olunmaktadır. 48 Dolayısıyla HMK altında teminat gösterilmesi gerekli durumlar, kanun koyucu tarafından giderlerin istenebilmesinin zor veya imkânsız olacağı zannedilen hallerden bir seçki niteliğindedir. 49 HMK teminatın tutar ve şeklinin hâkim tarafından serbestçe tayin edileceğini düzenlemiş olsa da (HMK m. 87(1)) madde lafzının temi- natın davacının davasında haksız çıkması durumunda davalının ya- pacağı muhtemel yargılama giderlerini karşılamaya yetecek miktarda olmasını işaret etmesi, hâkimin bu serbestliğini sınırlamaktadır (HMK m. 84(1)). Yine tarafların teminatın çeşidi veya şeklini sözleşme ile ka- rarlaştırmış olmaları halinde teminat bu anlaşmaya göre belirlenecek- tir (HMK m. 87(1)). Nitekim HMK “yargılama giderleri” içerisinde yer alan kalemleri de açıkça düzenlemiştir (HMK m. 323). 45 Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s. 346. 46 Yargıtay 12. HD E 2016/8903 K 2017/552 T 17.01.2017 (www.hukukturk.com) . 47 Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s. 344. 48 Baki Kuru, Medeni Usul Hukuku, Yetkin 2018, s. 442. 49 Yargıtay 12. HD E 2014/12188 K 2014/15555 T 29.05.2014 (www.hukukturk.com) .