Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

239 TBB Dergisi 2020 (146) Murat Can PEHLİVANOĞLU da mahkemece teminat gösterilmesinin talep edilmesi konusu, eyalet hukukunun düzenlediği ve eyaletler arasında büyük ölçüde benzerlik taşıyan şirketler hukuku alanlarından biri olarak öne çıkmaktadır. A- Kapalı Şirketlerde Pay Sahiplerinin Dava Haklarının Tasnifi ABD şirketler hukukunda genel olarak pay sahiplerinin dava hak- larını doğrudan (direct action) ve dolaylı davalar (derivative action) olarak ikiye ayırmak mümkündür. 85 Buna göre, pay sahibinin münfe- riden, şirkette pay sahibi olmasından kaynaklı olarak şirkete karşı ile- ri sürebileceği haklara ilişkin davalar doğrudan davalar olarak kabul edilmektedir. 86 Diğer yandan, tarihsel gelişim içerisinde yatırımcı fon- larının şirket yöneticilerin inisiyatifinde değerlendirilmeye başlaması neticesinde, yöneticilerin denetlenmesini ve yatırımcıların menfaatle- rini gözetmesini sağlamak üzere pay sahiplerine kendilerinin doğru- dan ve şirketin dolaylı zararlarının tazmini için şirketin hakları adına dolaylı davalar ikame edebilme hakkı tanınmış, bu davalara da dolaylı davalar denmiştir. 87 TTK m. 449 hükmünün Amerikan hukukundaki karşılığı olan “masraflar karşılığı teminat” (security for expenses statutes) maddele- ri içerik ve kapsam bakımından eyaletten eyalete farklılık göstermek- le beraber, genel olarak pay sahipleri tarafından açılacak her davada uygulama bulmamakta, sadece davacı tarafta yer alacak pay sahiple- rince davalı tarafta yer alacak şirkete ve (çoğu zaman yönetim kurulu üyelerinden oluşan) sorumlu tutulacak diğer ilgili kişilere 88 karşı açı- lan dolaylı zararlara ilişkin davalarda gündeme gelmektedir. 89 Dolaylı davalar için öngörülen teminatın meşruiyetinin bu davalarda esas da- vacı olan ve dava sonunda verilecek kararla zararları giderilecek olan 85 Schuster v. Gardner, 127 Cal. App. 4th 305 (2005) (www.westlaw.com ). 86 Jara v. Suprema Meats, Inc., 121 Cal. App. 4th 1238 (2004) (www.westlaw.com ). 87 Cohen v. Beneficial Indus. Loan Corp., 337 U.S. 541 (1949) (www.westlaw.com ). 88 Her ne kadar bu davalarda davacı pay sahibi tarafından şirketin zararının şirkete ödenmesi talep ediliyor olsa da davada şirketin de (en azından nominal) bir da- valı olarak gösterilmesi gerektiği kabul edilmektedir (Smyly v. Smith, 216 Ga. 529 (1961) (www.westlaw.com ). 89 Note, “Security for Expenses Legislation- Summary, Analysis and Critique”, 52 Colum. L. Rev. 267 , s. 275.