Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

24 Affın Hukuki Mahiyeti ve 2018/2929 Sayılı Kanun Teklifinin Kısa Bir Değerlendirmesi çare olabilir. 53 Doğal hukuk ekolünün önemli isimlerinden Cicero “toplumların kurumlarına ve yasalarına göre belirlenmiş her şeyin adil olduğunu düşünmek tam bir budalalık olur.” 54 diyerek gerek kurumsal olarak yasama, yürütme ve yargı mercilerinin yaptığı işlemlerin gerekse ya- saların bizatihi kendisinin adalet duygusunu zedeleyebileceğini ifade etmiştir. Gerçekten “mahkemelerde yargılayan aslında yargıçlar de- ğil, devletin kişiliğini temsil eden egemen güç” 55 ise, özellikle politik yansımaları olan davaların -kimi zaman istemli kimi zaman istemsiz biçimde- vicdanı yaralayan sonuçlar doğurması olasıdır. Bu bakımdan kimi zaman politik niteliği olmayan davalarda adli hataların oluşması kimi zamansa siyasi niteliği ağır basan davaların adil olmayan sonuç- ları affı meşru kılabilir. Adalet duygusunun zedelenmesinin bir örneğini politik yansıma- ları haiz bir dava olan Debs v. U.S. davasında görmek mümkündür. 56 Bu davada Amerika Birleşik Devletleri’nin 1. Dünya Savaşı’na katıl- masına karşı çıkan, savaş karşıtı söylemlerde bulunan ve kapitalizmi yeren konuşmalar yapan sosyalist politikacı Eugene V. Debs, 1917 ta- rihli Kontrespiyonaj Yasası’na (Espionage Act) dayanılarak 10 yıl ha- pis cezasına çarptırılmıştı. Savunma tarafının Amerikan Anayasası’nın Haklar Bildirgesi’ndeki (Bill of Rights) ek 1. maddede 57 belirtilen ifa- de özgürlüğü (right of free speech) temeli üzerine kurguladığı davada Yüksek Mahkeme, mezkûr yasanın Anayasaya aykırı olmadığına karar vermiş ve cezayı onamıştı. Davada konumuz bakımından önem arz eden husus, 1919’da Debs hapse girdikten 2 yıl sonra sağlık durumu- nun da kötüleşmesiyle beraber dönemin Amerikan Başkanı Harding’in infaz edilen süreye göre Debs’in cezasını kısaltma (commutation of sentence) yoluna gitmesidir. Bu işlemin savaşın sona ermiş olmasından 53 Mehmet Emin Artuk, Ahmet Gökcen, A. Caner Yenidünya, Türk Ceza Kanunu Şerhi, Cilt: 2, 2. Basım, Adalet Yayınevi, Ankara, 2014, s. 2399. 54 Cicero, Yasalar Üzerine (Çev. C. Cengiz Çevik), Türkiye İş Bankası Kültür Yayın- ları, 3. Basım, Ocak 2018, İstanbul, s. 22. 55 Hobbes, s. 204. 56 Kararın tam metni için bkz. Debs v. U.S., 249 U.S. 211 (1919). EA: https://supre- me.justia.com/cases/federal/us/249/211/, ET: 06.10.2018. 57 Söz konusu düzenlemeye göre Kongre ifade ve basın özgürlüğünü kısıtlayacak yasa çıkartamaz. “Congress shall make no law… abridging the freedom of speech or of the press…” bkz. Bill of Rights, EA: https://www.constitutionfacts.com/ us-constitution-amendments/bill-of-rights/, ET: 10.02.2019.