Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

252 Iris Marion Young Teorisine Genel Bir Bakış: Yapısal Adaletsizlik ve Adaletsizlikten ... adaletsizlik durumu ortaya çıkar. Zira baskı, kendini geliştirmeye yö- nelik kurumsal sınırlandırmaya, tahakküm ise kendini-belirlemeye yönelik kurumsal sınırlandırmaya işarettir. 24 Dolayısıyla sosyal adalet, toplum üyelerinin kendini-belirleme ve kendini geliştirmelerinin ku- rumsal şartlarını teşvik etmeyle ilgilidir. 25 Bu kurumsal koşulları üre- ten veya pekiştiren yapısal adaletsizlikler gelir dengesizliği, iktidara veya bilgiye erişim sınırı gibi haksızlıklara yol açabilir. 26 Dolayısıyla sosyal adaleti sağlamak için bu yapısal adaletsizlikleri mercek altına almak gerekir. Young, sosyal adaletsizlik ve yapısal adaletsizlik ilişkisinde ku- rumsal bağlamdaki dinamiği daha iyi anlatmak için ‘sosyal-yapısal’ süreçlerden bahseder. 27 Zira sosyal yapılar genellikle gücün veya kaynakların insanlar arasında eşitsiz biçimde paylaştırılmasına sebep olur. 28 Bu eşitsiz paylaşım ise sosyal ilişkilerin dinamiği üzerinde belir- leyicidir. Bu dinamiği betimlemek üzere Young dört farklı sosyal-ya- pısal süreçten bahseder. 29 Bu süreçlerin her biri yapısal adaletsizliğin oluşumunda ve sürdürülmesinde etkin roldedir. Sosyal süreçlere ilişkin “nesnel sınırlamalar” olarak nitelendirilen ilk unsur, içinde yaşadığımız toplumun birtakım kanallar aracılığıyla bizi sınırlandırması ve fakat aynı zamanda bu sınırlar içerisinde et- kinlik gösterebilmemizi mümkün kılmasına işaret eder. 30 Bireyler, nes- nel sayılabilecek sosyal olguları kısıtlayıcı veya etkinleştirici ( enabling ) olarak deneyimlerler. Bu sosyal olgular etnik veya kültürel tercihler doğrultusunda (yoksul veya azınlık mahalleleri gibi) şehirleşmenin fi- ziksel yapıları olabileceği gibi kurumsal ve sosyal kurallar da olabilir. 31 Örneğin Sandy , kurallara uygun davranan kişilerle karşılaşmıştır ve aslında söz konusu kurallar onu kısıtlayan ve zora sokan süreçlerin bir parçasıdır. 32 Sandy ’nin söz konusu kuralların uygulanışını nesnel sınır- 24 Iris Marion Young, Inclusion and Democracy. Oxford: Oxford University Press, (2000), s. 31. 25 Young, 2000, s. 33. 26 Young, 2000, s. 34. 27 Young, 2011, s. 53. 28 Young, 2000, ss. 86-87. 29 Young, 2011, s. 53. 30 Young, 2011, s. 53. 31 Young, 2011, s. 54-55. 32 Young, 2011, s. 55.