Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

260 Iris Marion Young Teorisine Genel Bir Bakış: Yapısal Adaletsizlik ve Adaletsizlikten ... rın daha fazla sorumluluğu vardır. 76 İkinci olarak ayrıcalıklara ( privi- lege ) dikkat etmeliyiz, çünkü daha ayrıcalıklı insanların daha büyük sorumlulukları olmalıdır. 77 Dikkat edilmesi gereken üçüncü husus ise menfaattir ( interest ). Yapısal adaletsizlikten en fazla etkilenenlerin bu durumu değiştirmede daha büyük bir menfaati vardır, dolayısıyla so- rumlulukları da daha büyüktür. 78 Son olarak, bir gruba üyelik, o grubu ve kaynaklarını harekete geçirmek anlamında insanlara daha büyük bir sorumluluk verir. Kolektif güç ( collective ability ) olarak nitelendir- diği husus sorumluluğun artmasında etkendir. 79 Young’ın sorumluluk yaklaşımında özellikle bir ayrım göz çarpar. Sorumluluğun ne demek olduğunu daha iyi açıklamak üzere Hannah Arendt’ten esinlendiğini belirttiği suç ( guilt ) ve sorumluluk ( responsibi- lity ) arasındaki farka gönderme yapar. Young’a göre bir kimse, kusurlu ( blameworthy ) bir davranışta bulunmuşsa suçludur. Kusurlu davranış ise (ağır ihmal durumları hariç) zarar niyetini içerir. 80 Sorumluluktan ziyade suça odaklanmak, bizi geleceğe yönelik görevlerimizden uzak- laştırır, bu görevi birçok insana yaymak yerine birkaç suçluya hasre- der, böylece adaletsizliklerin altındaki koşulları görmemizi engeller. 81 Suç, kusuru gerektirir, sorumlulukta ise kusur her zaman olmak duru- munda değildir. Ayrıca suç geçmişe, sorumluluk geleceğe yöneliktir. 82 Nussbaum’ın Young teorisi yorumuna göre bu iki koşulun dışında Young açısından bir sorumluluk kaynağı daha vardır, bu da genel bir ahlaki vatandaşlık görevi kapsamında vatandaşların, toplumlarındaki kurumları izlemesi ve denetlemesi anlamında sorumluluktur. 83 Öte yandan başta Nussbaum olmak üzere Young’ın sorumluluk ve suç ayrımı pek çok eleştiri almıştır. Örneğin Nussbaum bu kavram- laştırmaya farklı gerekçelerle karşı çıkar. Öncelikle ayrımdaki pros- pektif/retrospektif kısım üzerinde durur. Ona göre eğer bir kimse söz 76 Young, 2011, s. 144. 77 Young, 2011, s. 145. 78 Young, 2011, s. 145. 79 Young, 2011, s. 146-147. 80 Martha C. Nussbaum “Foreword” Responsibility for Justice içinde, Iris Marion Young, New York: Oxford University Press, 2011, s. xix. 81 Nussbaum, 2011, s. xx. 82 Nussbaum, 2011, ss. xix-xx. 83 Martha C. Nussbaum, “Last Thoughts on Responsibility for Global Justice”, Dan- cing with Iris: The Philosophy of Iris Marion Young içinde, Ann Ferguson, Mech- thild Nagel (Eds) , New York: Oxford University Press, 2009, s. 141.