Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

262 Iris Marion Young Teorisine Genel Bir Bakış: Yapısal Adaletsizlik ve Adaletsizlikten ... ğu her bireyin konumuna göre derecelendirmeye çalışması soyut olan bu meseleyi biraz olsun somutlaştırmak açısından faydalıdır. Young yaklaşımı başka pek çok açıdan da adalet teorilerine katkı sunmuş- tur. Bir sonraki başlıkta Young teorisi özellikle ilişkisellik yaklaşımları kapsamında değerlendirilecektir. V. İlişkisellik Paradigmasına Uygun Bir Zemin Olarak Iris Marion Young Teorisi Young’ın, adaletsizliği birçok insanın davranışıyla pekiştirilen bir yapı olarak ele alması ve buna ilişkin sorumluluğu bireyin içinde bu- lunduğu koşulları gözeterek paylaştırması sosyo-politik ve hukuksal anlamda ilişkisel ve bağlamsal bir bakış açısını gerekli kılmaktadır. Öncelikle Young dağıtıcı adaletin, insanlar arasındaki güç ve sta- tü eşitsizliklerini tartışmada yetersizliğini ve bu sorunlara odaklanan yeni bir paradigmanın gerekliliğini belirterek, adaletin ilişkisel boyu- tuna dikkat çekmektedir. 90 Bu yeni paradigmada Young, sosyal süreç- ler aracılığıyla kurulan ve pekişen birey ilişkilerinin adaletsiz yapıyı şekillendirmesini tahakküm olgusundan yola çıkarak açıklar. Tahak- küm olgusuna odaklanması, adaletsizliğe ilişkin yaklaşımın bağlamsal ve ilişkisel bir analizini zorunlu kılar. Zira bireylerin deneyimlediği tahakkümü fark edebilmek için tahakküm olgusuna ilişkin koşullar ve bu koşullar altındaki ilişkiler mercek altına alınmalıdır. Söz konusu koşulların adaletsiz yapıyı sürdürmedeki işlevi ve adaletsizlikle ilişki- lendirdiğimiz somut olaydaki ilişkilerin nasıl kurulup işlediği sorusu, tahakkümün çok boyutlu yapısını irdelememizi gerektirir. Young’ın ilişkisel güç ve çoğulcu baskı anlayışı ise tahakkümün bu çok boyutlu yapısını anlamaya yönelik uygun bir çerçeve sunar. 91 Söz konusu bu çerçeve, gücü elinde bulunduran kişilerin diğer insanların yaşamları- na olumlu veya olumsuz etkisini ve birey tercihlerinin bu güç ilişkileri çerçevesinde ne şekilde etkilendiğini görmemize yardımcı olur. Ayrıca, 90 Christian Schemmel, “Distributive and Relational Equality” Politics, Philosophy & Economics 11(2), 2011, s. 125. 91 Amy Allen, “Power and the Politics of Difference: Oppression, Empowerment, and Transnational Justice”, Hypatia, Vol. 23, No. 3 (Jul. - Sep., 2008), s. 170. Öte yandan Allen, Young’ın devlet tahakkümü ve kesişen diğer tahakküm kaynak- larına (uluslararası veya uluslarötesi) kapsamlı bir teorik açıklama getirmediği eleştirisinde bulunur. (Allen, 2008, s. 170).