Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

263 TBB Dergisi 2020 (146) Nadire ÖZDEMİR adaletsiz yapının temeli olan tahakküm ilişkilerinden kimler ne kadar sorumludur sorusuna cevap ararken de somut koşulları göz önünde bulundurmak gerekir. Young, sorumluluğun sosyal bağlantı modelin- de esas olanın adaletsizliğin arkasındaki koşulları yargılamak oldu- ğunun altını çizer. 92 Her ne kadar bu adaletsizlikten hepimiz sorumlu olsak da, özellikle küresel düzeyde, bazı insanların bu sorumluluktaki payı daha fazladır. Kimlerin payının daha fazla olduğunu belirlerken de iktidar, ayrıcalık, menfaat ve kolektif güç gibi ancak bağlamsal ana- liz ile anlaşılması mümkün olan birtakım olgular ön plana çıkar. Bu doğrultuda adaletsiz duruma ve bu durumdan sorumluluğa ilişkin koşulların, ilişkilerin ve bağlamın değerlendirmeye alınması Young’ın yaklaşımının ilişkisel adalet teorisi açısından önemini vurgular. İlişkisel adalet, uyuşmazlık sonrası durumdaki bireyler arasında işbirliğine dayalı davranış, anlaşma, müzakere veya diyalog yoluyla üretilen adalet olarak tanımlanmaktadır. 93 Özellikle ceza adaleti bağla- mında suç ile zarar gören ilişkileri düzeltmek ve somut olayda polisin rolünü, mahkemelerin işleyişini veya verilen ceza türlerinin önleme ve entegrasyondaki etkileşimine kadar her şeyi bütünsel olarak ana- liz etmeyi amaçlar. 94 Bu adalet türünde, tarafların içinde bulunduğu koşullar ve taraflar arasındaki ilişkiler önem arz eder. Bu ilişkilerin tahakküm içerip içermediği, bu tahakkümün birtakım bireylerin kapa- sitelerini geliştirmelerini engelleyip engellemediğini tartışmak adalet- siz yapıları dönüştürmek açısından önemlidir. Young’ın sorumluluk modelinde de adaletsiz süreçleri dönüştürmek temel amaçtır. 95 İlişkisellik, bireyin toplumsal statüsünden kaynaklanan haksızlık- ları analizde çok mercekli bir gözlük sunar. Zira Young’ın belirttiği üzere sınıf, cinsiyet, ırk ve yaş gibi sosyal yapılara ilişkin konumlar, insanlar arasındaki etkileşimler de dahil olmak üzere, birey davranış- larını şekillendirir. 96 Sosyal yapılarda farklı konumlandırılmış insan- lar, yapısal durumlarından ötürü farklı sosyal ilişkileri deneyimler- 92 Young, 2011, s. 106. 93 Pompeu Casanovas ve Marta Poblet, “Concepts and Fields of Relational Justice”, s. 1. şu adresten erişilebilir: https://pdfs.semanticscholar.org/5770/2df3750fc957 5512838a53aff62c3769952a.pdf, Erişim Tarihi: 24.1.2019. 94 Michael Schluter, “What is Relational Justice?” In Relational Justice: Reparing the Breach, (Ed) J. Burnside, N. Baker, Winchester: Waterside Press, 2004, ss. 24-25. 95 Young, 2011, s. 96. 96 Young, 2000, s. 101.