Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

264 Iris Marion Young Teorisine Genel Bir Bakış: Yapısal Adaletsizlik ve Adaletsizlikten ... ler. 97 Yapısal eşitsizliğe ilişkin ev içi şiddet örneğini kullanan Gülriz Uygur, Türkiye’de ev içi şiddeti önlemeye ilişkin yasaların öngörül- müş olmasına rağmen kültürel klişelerin şekillendirdiği sosyal yapılar kapsamında bu şiddetin varlığını sürdürdüğüne işaret eder. 98 Uygur, bağlamsal analizin gözetilmediği durumlarda yapı içinde öğrenilmiş davranış biçimlerinin ev içi şiddet vakalarında yanlış yorumlandığını söyler. Örneğin ev içi şiddete ilişkin şikayetini geri çekenlerin şikayet- lerinde aslında samimi olmadıkları veya tutarsız davrandıkları düşü- nülmektedir. 99 Ancak Uygur’un altını çizdiği üzere bu husus yapısal bir adaletsizlik olarak beliren toplumsal cinsiyet rolleri, eşitsizlik ve ta- hakküm içeren aile ilişkileri bağlamında okunmalıdır. Aksi halde çoğu zaman önyargılar ve klişeler, somut olaya özgü haksızlıkları görmeyi zorlaştırarak yapısal adaletsizliğin pekişmesine sebep olur. 100 Uygur’un ev içi şiddet mağdurlarının şikayetini çekmesine iliş- kin verdiği örnek, Young’ın yaklaşımının ilişkisel özerklik teorisi açısından da geçerli olduğunu göstermektedir. 101 Birey kimliğinin ve tercihlerinin, içinde bulunduğu koşullar ve ilişkiler bağlamında değerlendirmeyi öngören ilişkisel özerklik 102 tahakküm ilişkisi içeri- sinde şekillenen birey davranışlarını da doğru bir şekilde anlamayı mümkün kılar. İlişkiler ve bu ilişkilerin tercihler üzerindeki etkisini irdelemek, özellikle toplumsal cinsiyet eşitsizliği açısından genel res- mi daha net görmemizi sağlar. Young, toplumsal cinsiyet farklılığı- 97 Young, 2000, s. 98. 98 Gülriz Uygur, Hukukta Adaletsizliği Görmek, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu, 2013, s. 66. 99 Gülriz Uygur, “Toplumsal Cinsiyet ve Adalet: Hukuk Adaletsizdir”, Ankara Baro- su Dergisi, 4 (2015), s. 130. 100 Uygur bu fikri daha da somutlaştırmak için AİHM’nin Nahide Opuz davasını (başvuru no: 33401/02, 2009) örnek vermektedir. Söz konusu davada, resmi oto- ritelerin yapısal adaletsizliği pekiştiren önyargılarla hareket etmesinden ötürü yıllarca süren şiddet vakası doğru okunup zamanında önlem alınamamıştır. (Bkz. Gülriz Uygur, “Students’ Perception and Legal Education”, Academic Learning in Law içinde, Ed. Bart van Klink ve Ubaldus de Vries, Cheltenham: Edward Elgar Publishing, 2016, s. 227-229). 101 Ann Ferguson, Mechthild Nagel, “Introduction”, Dancing with Iris: The Philo- sophy of Iris Marion Young içinde, Ann Ferguson, Mechthild Nagel (Eds), New York: Oxford University Press, 2009, s. 13. 102 Catriona Mackenzie; Natalie Stoljar, Relational Autonomy, Feminist Perspectives on Autonomy, Agency and the Social Self. Oxford University Press, New York, 2000, s. 4.