Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

270 Strasbourg Kararlarındaki Karabataklar:(Toplumsal) Cinsiyet Stereotipleri Giriş: Nedir bu “Stereotip”? SOKRATES: Sofistlerden söz ettiğimi sen de biliyorsun. ANYTOS: Tanrılar aşkına! Onlar kendileriyle iletişim kuran insanlara zarar vermekten başka hiçbir işe yaramazlar! SOKRATES: Anytos! Neler diyorsun? Sana yararlı bilgiler öğrettikleri- ni söyleyen insanlardan, yanlarında bulunanların ahlaklarını bozacak ve bir de bunun üzerine para isteyecek kadar onursuz olduklarına nasıl inanırsın?... Bir Sofist sana bir şey mi yaptı? Neden bu kadar sinirlisin? ANYTOS: Tanrıya şükür hayır. Yaşamım boyunca bir Sofistle böyle bir ilişkim olmadı. SOKRATES: O halde onlarla hiç muhatap olmadın. ANYTOS: Olmayı da istemiyorum. SOKRATES: Beni şaşırtıyorsun. Hiç muhatap olmadığın insanlarla ilgi- li olarak nasıl olur da iyi ya da kötü dersin? ANYTOS: Bundan kolayı olamaz. Muhatap olmasam da türlerinin ne olduğunu biliyorum. SOKRATES: Sanırım buna kehanet demeliyiz. Çünkü başka türlü bile- mezsin… 1 Stereotip olgusunun tarihçesi oldukça eskilere dayanmaktadır. Te- rim olarak ise “stereotip”; Yunanca “stereos” katı ve “typos” tip/şekil kelimelerinden oluşmuş ve 1798 yılında matbaacılıkta bir basım yön- teminin isimlendirilmesinde kullanılmaya başlanmıştır. 2 Buna göre, matbaacılıkta matris kağıdı kullanarak formaları, klişeleri ve metinleri ço- ğaltmaya yarayan yöntem şeklinde açıklanan stereotip; Türkçeye “bas- makalıp” olarak çevrilmektedir. 3 Stereotipi, üzerinde harflerin dizili ol- duğu büyük ebatlarda bir baskı kalıbı olarak; ancak bu kalıbın metinler yerine sürekli aynı, sabit insan figürleri basmak suretiyle çoğalttığını 1 Diyalog, konunun kapsamı doğrultusunda kısaltılarak aktarılmıştır. Bkz. Platon, Menon, çev. Furkan Akderin, Say Yayınları, İstanbul 2018, s.71-72. 2 “ What are the origins of stereotype and cliche?” Oxford Dictionaries, 2017. https://bit.ly/2OgEvgv; https://bit.ly/2QBfGII; https://bit.ly/2Nxu9mX (Eri- şim Tarihi: 26.09.2018). 3 http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK GTS 5c04dc6a8fc911.54899991 (Erişim Tarihi: 27.09.2018).