Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

272 Strasbourg Kararlarındaki Karabataklar:(Toplumsal) Cinsiyet Stereotipleri ceği çabadan tasarruf sağlaması ve son olarak, stereotiplerin kişinin mensubu olduğu sosyal grup tarafından paylaşılan bir görüş olma ni- teliği taşıması gerekliliğidir. 7 Bu özellikler doğrultusunda stereotipi, bir sosyal grubun ya da bu gruba ait üyelerin (yalnızca bu gruba ait olduklarından dolayı) sahip oldukları düşünülen nitelikler, bunlara yönelik zihinde canlanan düşünce kalıpları olarak tanımlamak müm- kündür. 8 Bununla beraber, stereotiplerin genellikle olumsuz nitelik taşıya- cağı yönünde bir algı olsa da bunun bir zorunluluk olmadığının; bir sosyal grup ya da üyelerine karşı olumlu stereotipler bulunabileceği- nin altı çizilmeli ancak olumlu stereotiplerin de sonuçları açısından olumsuz olabilecekleri olasılığı düşünülmelidir. Ayrıca stereotiplerin zamana karşı dirençli olduklarını ve çok yavaş değişim gösterdikleri- ni söylemek mümkündür. Örneğin, yüzyıllardır süre gelen toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin çoğu stereotip günümüzde de varlığını devam ettirmekte, hatta ileride görüleceği üzere mahkeme kararlarında dahi kendilerine yer bulmaktadır. 9 Son olarak belirtmek gerekir ki, bir sos- yal grubu diğerinden olumlu ya da olumsuz olarak ayırmaya hizmet eden bu stereotipler her zaman kesin, doğru ve rasyonel bir nitelik taşımamaktadır. 10 Konu açısından stereotiplere ilişkin belirtilmesi gereken önemli noktalardan bir diğeri ise çoğu stereotipin, önyargıların sebebi olarak karşımıza çıkmasıdır. Hatta stereotipler genellikle ırk, din, cinsiyet ve etnik köken gibi kimi sosyal kategorilere ilişkin toplumsal önyargılarla bağlantılı görülmektedir. Bunun yanında çoğu stereotip; mevcut güç 7 Craig McGarty/Vincent Y. Yzerbyt/Russell Spear, “Social, Cultural and Cog- nitive Factors in Stereotype Formation”, Stereotypes as Explainations, ed. Craig McGarty/Vincent Y. Yzerbyt/Russell Spear, Cambridge University Press, Camb- ridge 2004, s.2. 8 Charles Stangor, “The Study of Stereotyping, Prejudice, and Discrimination Wit- hin Social Psychology: A Quick History of Theory and Research,” Handbook of Prejudice, Stereotyping, and Discrimination, ed. Todd D. Nelson, Psychology Press, New York 2009, s.2. 9 Bu konuda bkz. Nazlı Hilal Demir, Feminist Perspektiften Düşünce Tarihinin Köşe Taşları ve İdeal Bir Hukuk Arayışı, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017, s.233. 10 Bu konuya ilişkin yapılan araştırmanın sonuçları için bkz. Lee Jussim/Thomas R. Cain/Jarret T. Crawford/Kent Harber/Florette Cohen, “The Unbearable Accu- racy of Stereotypes”, Handbook of Prejudice, Stereotyping and Discrimination, ed. Todd D. Nelson, Psychology Press, New York 2009, s.220-221.