Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

284 Strasbourg Kararlarındaki Karabataklar:(Toplumsal) Cinsiyet Stereotipleri bu kavram ulusal alana paralel olarak uluslararası alanda da maalesef yeterli ilgiyi görememekte, bu konuda yapılan çalışmalara da oldukça az rastlanmaktadır. Bununla beraber, başvurularda taraf devletlerin ayrımcı uygulamalar açısından gerekçe olarak çoğunlukla başvurduk- ları bu stereotiplerin Mahkeme kararlarında da uzun bir süredir göz ardı edildiği görülmektedir. Bu noktada yalnızca Mahkeme’nin bu stereotiplere yönelik far- kındalığının az olduğundan bahsetmek yeterli değildir. Zira stereotip kavramı uluslararası belgelerde de kendisine çok az yer bulabilmiştir. Bu kavrama Sözleşme’de ya da Ek Protokollerde yer verilmemiş olup, konuya ilişkin örnek gösterilebilecek en önemli uluslararası belge Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Söz- leşmesi (CEDAW) olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu Sözleşme’nin 5. maddesi uyarınca taraf devletler, her iki cinsten birinin aşağılığı veya üstünlüğü fikrine veya kadın ile erkeğe ilişkin mevcut stereotiplere da- yalı önyargıların, geleneksel ve diğer bütün uygulamaların ortadan kaldırılmasını sağlamak amacıyla kadınların ve erkeklerin sosyal ve kültürel davranış kalıplarını değiştirmek konusunda uygun önlemleri almakla yükümlüdürler. Strasbourg Mahkemesi ise Sözleşme hüküm- lerini ve davalarda taraf devletlerin yükümlülüklerini yorumlarken; ayrıca Avrupa devletlerinin uygulamalarında ortaya çıkan ortak de- ğerleri ve bu konuya ilişkin oluşmuş konsensüsü ve ayrıca CEDAW gibi belirli bir alanda uzmanlaşmış uluslararası belgeleri, uluslararası hukuk normları ve ilkelerinin gelişimini dikkate alacağına ilişkin ver- miş olduğu kararlarla CEDAW’ın Mahkeme açısından önemini ortaya koymaktadır. 33 Konuya ilişkin olarak, stereotip kavramının metinde kullanıldığı bir diğer uluslararası sözleşme ise Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesidir (İstanbul Sözleşmesi). Bu Sözleşme’nin 12/1 maddesi uyarınca; taraf devletler, CEDAW’a paralel olarak, kadının daha aşağı olduğu düşüncesi veya kadın ve erkeğe ilişkin stereotiplere dayanan ön yargıları, örf ve adetleri, gelenekleri ve tüm diğer uygulamaları ortadan kaldırmak amacıyla kadın ve erkeklere ilişkin toplumsal ve 33 Opuz - Türkiye, BN: 33401/02 (2009) par.164.