Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

291 TBB Dergisi 2020 (146) Nazlı Hilal DEMİR tarihlerde, bu konuya ilişkin önüne gelen başvurular karşısında, söz konusu farklı muameleleri objektif ve makul bir gerekçeden yoksun olduklarına dayandırarak hak ihlali tespit ettiği görülmektedir. III. Strasbourg’da Cinsiyet Stereotiplerine Yönelik Farkındalık Artıyor mu? Bu konuya yönelik bir çıkarım yapabilmek için öncelikle Mahkeme’nin cinsiyet rollerine ilişkin olmayan stereotiplere ilişkin yaklaşımını değerlendirerek işe başlamak gerekmektedir. Bu kapsam- da ele alınabilecek ilk önemli karar, Mahkeme’nin Alajos Kiss - Maca- ristan başvurusuna ilişkin 2010 yılında vermiş olduğu karardır. Bu da- vada, hakkında akıl hastalığı nedeniyle kısıtlama kararı verilmiş olan başvurucu Anayasa gereğince, yalnızca kısıtlılık nedeniyle seçmen lis- tesinden çıkarılmasının, tek başına ya da Sözleşme’nin 13. ve 14. mad- deleriyle bağlantılı olarak, 1 No’lu Ek Protokol’ün 3. maddesini ihlal ettiğini ileri sürmektedir. Bu iddia üzerine Mahkeme, bireysel değer- lendirme yapılmaksızın vesayet altına alınan herkesin oy kullanması- nın mutlak surette engellenmesinin, bu hakkı sınırlandırmak için söz konusu olabilecek meşru amaçlarla bağdaşmayacağı kanısına varmış- tır. Kararın konu açısından önem teşkil eden bölümü ise Mahkeme’nin taraf devletin bu yaklaşımının ardındaki düşünceyi, bazı grupların tarih boyunca toplumdan dışlanmaları ile sonuçlanan önyargılara ma- ruz kalmaları ile ilişkilendirdiği ve bu önyargıların, grup üyelerinin bireysel olarak değerlendirilmelerini engelleyen yasaların yapılmasına neden olabileceğini belirttiği satırlardır. 47 Mahkeme’nin, bu kararında ilk defa stereotiplerin neden olabileceği zararlara dikkat çektiği ve yal- nızca stereotiplere dayalı, bireysel olarak değerlendirme yapılmasının önüne geçen yasa yapımına karşı çıktığı görülmektedir. Böylece ste- reotip kavramının hukuk terminolojisine ait olmadığı düşünülse de Mahkeme’nin bu kavrama gönderme yapmak suretiyle kararlarında kullanması oldukça isabetli görünmektedir. Mahkeme’nin bu konuya ilişkin ele alınması gereken bir diğer önemli kararı ise 2011 tarihli Kiyutin - Rusya kararıdır. 48 Bu kararda Mahkeme, kendisine yasal düzenlemelere dayanılarak oturma izni ve- 47 Alajos Kiss - Macaristan, BN: 38832/06 (2010) par.42 ve 64. 48 Kiyutin - Rusya, BN:2700/10 (2011) par.64.