Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

61 TBB Dergisi 2020 (146) Gökhan ALBAYRAK afet hukuku ve yine ilgili insan hakları yükümlülükleri noktasında bir değerlendirme yapılması zaruri gözükmektedir. 3. Uluslararası Afet Hukuku ve İnsan Hakları Uluslararası afet hukuku ( international disaster law ), veya diğer adıyla uluslararası afet müdahale hukuku ( international disaster respon- se law ), uluslararası hukukun görece yeni alanlarından biridir. Ulus- lararası afet hukuku, doğal afetler ve insan kaynaklı afetlere ilişkin olarak bu afetlere hazırlık aşamasında, afet sırasında ve sonrasında devletlerin fiilleri hakkındaki hukuki meselelerle ilgilenen bir hukuk alanıdır. 16 Afetlerin önlenmesi, afet halinde veya sonrasında insani yardım meseleleri, afet sonrası iyileştirme ile ilgili iki taraflı ve çok ta- raflı antlaşmalar çok da yeni olmamasına rağmen, 17 bu alanda bir sis- tematik yaklaşım sunma girişimlerinin yeni olduğunu söylemek gere- kir. Fakat yine de afet halinde yardım konusunun uluslararası alanda “ortak” bir hassasiyet teşkil etmesi ve bu konuda evrensel bir girişimin ilk örneğine 1927 yılında kurulmasına karar verilen Uluslararası Yar- dım Birliği ( The International Relief Union ) ile rastlanmaktadır. 18 İtalyan Kızılhaç başkanı Ciraolo’nun 1921 yılındaki önerisi, Uluslararası Kı- zılhaç Komitesi’nin girişimleri ve Milletler Cemiyeti’ndeki görüşmeler ile afet halinde yardım ile ilgilenen bir örgütün kurulması fikri kabul edilmiş ve sonuçta Uluslararası Yardım Birliği’ni kuran antlaşma im- zalanmıştır. Birlik, 1932 yılında aktif görevine başlamış fakat İkinci Dünya Savaşı öncesinde ömrü kısa olmuştur. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra çeşitli ikili ve bölgesel afet ant- laşmaları yapılmasına rağmen, konu hakkında genel ve evrensel bir antlaşma bugüne kadar yapılamamıştır. Bunun yanında özel nitelikli bazı antlaşmaların yapıldığı görülmektedir. Bu antlaşmaları şöyle sıra- lamak mümkündür: 16 https://reliefweb.int/report/world/international-disaster-law-information- sheet, Erişim Tarihi: 13.12.2019 17 Andrea De Guttry, “Surveying the Law”, International Disaster Response Law. Ed. Andrea de Guttry, Gabriella Venturini, Marco Gestri, TMC Asser Press, The Hague, 2012, ss. 3-44 18 Peter Macalister-Smith, “The International Relief Union - Reflections on the Con- vention Establishing an International Relief Union of July 12, 1927”. Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis/Legal History Review , C. 54(3-4), 1986, ss. 363-374