Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

65 TBB Dergisi 2020 (146) Gökhan ALBAYRAK rum da yaşam hakkının ihlali olacaktır. Medeni ve Siyasi Haklar Ulus- lararası Sözleşmesi’nin denetimorganı olan İnsanHakları Komitesi’nin 2018 yılında yaşam hakkı konusunda hazırladığı genel yorumunda, doğal afetler konusunda devletlerin çeşitli hazırlıklar yapması ve do- ğal afet anlarında diğer devletlerle bilgi paylaşımında bulunması ve onlarla işbirliği halinde bulunmasının yaşam hakkı yükümlülükleri ile doğrudan ilgili olduğunu belirtmiştir. 28 Doğal afetler ile insan hakları ve özel olarak yaşam hakkı arasındaki bağı daha iyi anlamak için Ulus- lararası Hukuk Komisyonu’nun afet olaylarında kişilerin korunması hakkında hazırladığı taslak maddelere bakmak faydalı olabilir. Her ne kadar taslak maddeler yumuşak-sert hukuk ( soft-hard law ) olsa da, insan hakları yükümlülüklerinin doğal afetlerdeki pozisyonunu anla- mak için etkili olacaktır. Ayrıca belirtmek gerekir ki, insani yardımları keyfi olarak kabul etmemek suretiyle gerçekleşen ölümler konusunda ve doğal afetler sonucunda insanların yaşam için gereken minimum düzeye ulaşamamaları durumunda devletin fiilleri zalimane, insanlık dışı ve küçük düşürücü muamele yasağının da ihlali teşkil edebilir. Bu bağlamda yaşam hakkı ile bağlantılı olarak bu yasağın ihlali de insan hakları bağlamında tartışılabilir. Söz konusu devlet fiilleri çerçevesin- de insanların bulunacağı durumun insanlık dışı bir muamele teşkil edeceğini söylemek gerekir. 29 Ayrıca bu yasağın, jus cogens nitelikte bir norm olarak 30 Myanmar’ı da bağlayacağı açıktır. Yine yukarıda be- lirttiğimiz insan hakları ile bağlantılı olarak insani yardımlara keyfi olarak rıza göstermeme sorunu, sağlık hakkı ve gıda hakkı ile ilgilidir. Devletin bu yardımlara rıza göstermemesi nedeniyle gıdasız kalarak ve sağlıklarını kaybederek insanların yaşamlarını yitirmesi kuşkusuz gıda ve sağlık hakkının ihlali olacaktır. 28 Human Rights Committee, General Comment No. 36 on Article 6 of the Internati- onal Covenant on Civil and Political Rights, on the Right to Life, 30 October 2018 29 İnsan onuruyla da bağdaşmayan insanlık dışı ve küçük düşürücü muamele yasa- ğı, 1984 tarihli İşkence ve Diğer Zalimane, Gayri İnsani veya Aşağılayıcı Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşme’nin kapsamı dâhilindedir ve ayrıca Medeni ve Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi’nin 7. maddesinde yer almaktadır. 30 Nigel S. Rodley, “Integrity of the Person”, International Human Rights Law, Ed. Daniel Moeckli, Sangeeta Shah, Sandesh Sivakumaran, Oxford University Press, Oxford, 2010, s. 212