Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

67 TBB Dergisi 2020 (146) Gökhan ALBAYRAK “ On Üçüncü Madde Afetten Etkilenen Devletin Dış Yardıma Rızası 1.Dış yardımın sağlanması, afetten etkilenen Devletin rıza vermesini ge- rektirir. 2.Dış yardıma rıza vermekten keyfi olarak kaçınılamaz. 3.Mevcut taslak maddeler bakımından bir dış yardım teklifi yapıldığında, afetten etkilenen Devlet, mümkün olduğunda, teklifle ilgili kararını zamanın- da açıklar. ” Madde metnine baktığımızda uluslararası hukuktaki rıza prensi- bi ile rıza vermekten keyfi olarak kaçınılamayacağı hali arasında bir denge kurulmuştur denebilir. Normal bir zamanda bir dış yardımın kabul edilip edilmeyeceği, dış yardımı kabul edecek devletin egemen- liği ile ilgili bir konudur. Bir devletin rızasını almadan, o devletin ülke- sine yardım amaçlı dahi olsa girmek veya o ülkeye yardım malzemesi sokmak uluslararası haksız fiil teşkil edecektir. 33 Ayrıca söz konusu devletin rızası açık bir biçimde olmalı, hür olarak verilmeli ve devleti temsil edecek yetkili bir organ tarafından verilmelidir. 34 Fakat bu rıza prensibi ve bir anlamda rızanın kutsanması karşısında özellikle 1980’li yıllarda afetler sonucunda yardım etmek isteyen devletlerin ve sivil toplumun yardıma muhtaç olan insanlara yardım edebilmesinin bir hak olduğu savunulmaya başlanmıştır. Bu görüşün arkasında Fransız sağlık örgütleri ve dönemin Fransa başkanı Mitterrand bulunmaktaydı ve bir tür karışma hakkının ( droit d’ingerence ) savunulması gerektiğini düşünüyorlardı. 35 Tabii ki bu doktrinin uluslararası teamül kuralı hali- 33 Uluslararası Haksız Fiiller Dolayısıyla Devletlerin Sorumluluğu Hakkında Taslak Maddeler uyarınca bir uluslararası haksız fiil, devlete atfedilebilen ve bir ulusla- rarası yükümlülüğü ihlal eden bir fiildir (2. madde). International Law Commissi- on, Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts, 2001, https://legal. un.org/ilc/texts/instruments/english/draft_articles/9_6_2001.pdf, Erişim Tari- hi: 13.12.2019. Buradaki uluslararası yükümlülük ise hem uluslararası bir teamül kuralı olan hem de Birleşmiş Milletler Şartı’nın 2. maddesinde yer alan iç işlerine karışma yasağıdır. 34 James Crawford, State Responsibility: General Part, Cambridge University Press, Cambridge, 2013, ss. 283-289 35 Carlo Focarelli, “Duty to Protect in Cases of Natural Disasters”, Max Planck Ency- clopedia of Public International Law., Ed. Rüdiger Wolfrum, Oxford University Press, Oxford, 2013