Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

68 Afetten Etkilenen Devletin İnsani Yardımlara Keyfi Olarak Rıza Göstermemesi Sorunu: ... ne geldiğini ve bir norm olduğunu söylemek zordur. Fakat doğal afet durumlarında rızaya mutlak rol biçmek de pek mümkün gözükme- mektedir. İnsani yardım tekliflerinin keyfi olarak reddedilmesi, yani devletin rıza vermeme durumundaki keyfiliği uluslararası hukuka aykırı bir durumun oluşmasına sebebiyet verebilecektir. Fakat bura- daki keyfilik hususunun da yoruma açık olduğu ve belirsizlik içerdiği kuşkusuzdur. Bazı devletler de madde metnine ilişkin yorumlarında bu hususu dile getirmiştir. 36 Keyfilik hususunu her olayın özelliklerini de gözeterek, 37 devletin mesnetsiz, ölçüsüz, akla dayanmayan, bulun- duğu çağa göre beklenenin dışında olan eylemleri şeklinde anlamak lazımdır. Örneğin kasırga sonrası Myanmar yönetimi insani yardım taleplerini uzunca bir süre ret etmesinin sebebi olarak ulusal egemen- lik ve yabancı güçlerin manipülasyonlarını önleme gibi hususları ile- ri sürdü. Fakat insani yardım talepleri ile ileri sürdüğü bu hususlar arasında akla dayanan bir ilişki görmek mümkün değildir. Yardımı kabul etmeme ile ulusal egemenlik arasında nasıl bir ilişkinin olduğu mantıklı bir şekilde ortaya konulamamıştır. Açıkça ulusal kapasitesi- nin afetin yol açtığı ve acil bir şekilde kapatılması gereken yaraları sar- maya yetmeyecek bir ülkenin bu hususlara dayanması keyfi bir tutum olacaktır. Madde metninden anlaşıldığı üzere devletlerin doğal afet durum- larında insani yardımlar konusunda rıza verip vermeme noktasında sınırsız bir egemenlikleri yoktur. Madde metninin bu hali daha önce hazırlanmış olan Uluslararası Hukuk Enstitüsü’nün insani yardımlara ilişkin aldığı kararla paralellik taşımaktadır. Söz konusu kararda da insani yardıma ihtiyaç duyan devletin iyiniyetli ( bona fide ) yardım ta- leplerini keyfi ve haksız olarak ret edemeyeceği belirtilmiştir. 38 36 Sandesh Sivakumaran, “Arbitrary Withholding of Consent to Humanitarian As- sistance in Situations of Disaster”, International and Comparative Law Quarterly, C. 64, 2015, s. 516 37 Keyfilik hususuna karar verirken olay bazlı bir değerlendirmenin yapılması ge- rektiği Raportör’ün dördüncü raporunda da belirtilmiştir. Fourth Report on the Protection of Persons in the Event of Disasters, b y Mr. Eduardo Valencia-Ospina, Special Rapporteur, 2011, Doc. A/CN.4/643, s. 217 38 Institute of International Law, Sixteenth Commission, Humanitarian Assistance Resolution, 2003, https://www.ifrc.org/Docs/idrl/I318EN.pdf, Erişim Tarihi: 12.12.2019