Türkiye Barolar Birliği Dergisi 146.Sayı

80 Barolar ve Avukatların Meslek Özgürlükleri 1982 Anayasası’nın yürürlüğe girmesiyle mesleki bağımsızlık ör- selenmiş; Adalet Bakanlığının idari vesayet yetkileri arasına baroların idari ve mali denetimi, baro yöneticilerini görevden alma, yurtdışına gitme için izin verilmesi yetkileri de eklenmişti. Bu düzenlemeler, ba- ğımsızlık yanında savunma hakkı bakımından da kısıtlayıcıydı. Zira bir avukat devlete karşı suçlardan dolayı soruşturuluyorsa, o avukatın baktığı davalarla ilişkisini kesmesi gerekiyordu. 8 1980’lerden sonra iş hacminin artması ve özellikle hukuk fakültesi sayısının her geçen gün artması 9 avukat sayısını da artırmıştır. 10 Staj sonrası mesleğe kabulün otomatik olması (baro sınavı olmaması) ne- deniyle Türkiye’de de ABD’de olduğu gibi bu konuda belirleyici rolü barolar ve hukuk fakülteleri birlikte yerine getirmektedir. 11 2001 yılında Avukatlık Kanunu’nda 4667 sayılı Kanun ile yapılan önemli değişikliklerle yirmi değişik yerde Bakanlık onayı kaldırılmış ve Türkiye Barolar Birliği (TBB) ve barolar daha bağımsız hale getiril- miştir. 12 Nihayetinde Türkiye’de baro hem ortak çıkarları koruyan ve siya- sal sisteme iktidar olmaksızın etki etme olanağı bulunan 13 bir menfaat 8 Özellikle askeri yönetim dönemi ve sonrasında 1136 sayılı Avukatlık Yasası, 1982 Anayasası’nın kısıtlayıcı niteliğine uygun hale getirilmiştir. 1984 tarihli yasa, hem avukatlık mesleğine hem de barolara önemli zararlar vermiştir, bkz. https:// www.istanbulbarosu.org.tr/FooterContent.aspx?ID=1&Desc=Tarih%C3%A7e; http://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr/TBBBooks/avkanunu.pdf. 9 Hukuk programı bulunan üniversite sayısını Gözler, 82 olarak vermektedir, K Gözler, “İlahiyat Nereye Gidiyor? Hukukun Sefaleti ve İlâhiyatın Zenginliği Üze- rine Gözlemler Bırakın Sayılar Konuşsun!”, http://www.anayasa.gen.tr/hukuk- ilahiyat.htm. 10 2008’de yapılan bir araştırmada Türkiye’de şehirli nüfusun %20’den azı “hayat- larında bir kez avukat tuttuğu” nu göstermektedir. Zira % 73 “kendi kendilerini savunabileceklerini” düşünmektedir, bkz. Elveriş İ. , Barolar ve Siyaset, s. 1. Yine başka bir araştırmada katılımcıların % 38,3’ü avukatı olmasa da mahkemede haklarının korunacağına inanmaktadırlar, bkz. Jahic G./Kalem S. , “Vatandaşın Gözünden Mahkemeler: Katılım, Tutumlar ve Güven”, in: Adalet Gözet Yargı Sis- temi Üzerine Bir İnceleme (der. S. Kalem), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2009, s. 56. 11 AV Coşar, “ABD’de Avukatlık Mesleği ve Ortak Avukatlık Modelleri”, https:// www.hukukihaber.net/abd-de-avukatlik-meslegi-ve-ortak-avukatlik-modelleri- makale,5104.html. 12 Ö Çine, “Avukatlık Mesleğinin Kısa Tarihi”, https://m.bianet.org/biamag/ insan-haklari/144224-avukatlik-mesleginin-kisa-tarihi. 13 De Tocqueville bu durumu dolaylı biçimde şöyle ifade etmiştir; “ABD’de hemen hemen hiçbir siyasal sorun ortaya çıkmasın ki, er ya da geç hukuki bir soruna