Türkiye Barolar Birliği Dergisi 147.Sayı

121 TBB Dergisi 2020 (147) Süha TANRIVER buluculuğun, yargının iş yükünün azaltılmasına katkı sağlamasının amaç olarak tanımlanması, mantıksal bir tutarsızlık; kendi içinde bir çelişki teşkil eder. 4 Yine, taraflar arasında uyuşmazlığı uzlaşı yahut sulh yoluyla sona erdirmek hususunda genel bir isteksizlik mevcut ise, dava açıl- masından önceki evrede tarafları arabuluculuğa başvuru hususunda zorlamak, hem arabuluculuğun doğasına ve ruhuna ters düşer, 5 hem de ilgililerin haklarına kavuşması sürecinin, adalete erişim hakkının ertelenmesine sebebiyet verir. 6 Öte yandan, arabuluculuk kurumunun menfaatlerin dengelenme- si temeline dayalı olarak, tarafların her ikisinin de tatmin edilmesine olanak veren ve gerçek anlamda bir uzlaşının ürünü olan optimal bir çözümün üretilmesine katkı sağlayabilmesi, anılan kuruma işlerlik ka- zandırılması suretiyle sona erdirilmesi istenen uyuşmazlığın, özellikle malî açıdan taraflar arasında büyük ölçüde bir eşitsizliğin bulunma- dığı menfaat ilişkilerinden kaynaklanmış olmasına bağlıdır. Çünkü, arabuluculukta, optimal bir çözümün üretilebilmesi, rahat ve özgür bir müzakere ortamının yaratılması ve verilecek olan ödünlerin kap- samının tayininde belirleyici bir işlev gören husus, menfaatlerin den- gelenmesiyle de sıkı sıkıya ilişki içinde bulunan eşit pazarlık gücüne sahip olmadır. Bir sürecin işleyişinde, aktif rol oynayabilme, müzakere yapabilme ve pazarlık gücüne sahip olma ise, malî açıdan, taraflardan hiçbirinin diğerine iradesini empoze edebilecek bir konumda bulun- mamasını, yani, eşitler arası bir menfaat ilişkisinin varlığını zorunlu kılar. Her şeyden önce, işçi-işveren ilişkilerinde, işçi, işverene nazaran, ekonomik açıdan, daha zayıf bir konumdadır; dolayısıyla onun aktif 4 Aksi yönde bir değerlendirme için, bkz.: B. Azaklı Arslan, Medenî Usul Hukuku Açısından Zorunlu Arabuluculuk, Ankara 2018, s.126. 5 S. Özmumcu, “Karşılaştırmalı Hukuk ve Türk Hukuku Açısından Zorunlu Ara- buluculuk Sistemine Genel Bir Bakış”, İÜHFM , 2016/2, s.807-842, s.838. Namlı, M.: İş Mahkemeleri Kanunu Tasarısı Taslağıyla Getirilen Zorunlu Arabuluculuk Kurumunun, Medenî Usul Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi, (İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği 40. Yıl Uluslararası Toplantısı, İş Mahkeme- leri Kanunu Tasarısı Taslağının Değerlendirilmesi, 14 Mayıs 2016 İstanbul, s.151- 165), s.156. K. Doğan Yenisey: İş Yargısında Zorunlu Arabuluculuk, (İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği 40. Yıl Uluslararası Toplantısı, İş Mahkeme- leri Kanunu Tasarısı Taslağının Değerlendirilmesi, 14 Mayıs 2016 İstanbul, s.167- 193), s.183. Aksi görüş için bkz.: Azaklı Arslan, s.54. 6 Özmumcu, s.838.