Türkiye Barolar Birliği Dergisi 147.Sayı

12 Anayasacıların Karşılaştırma Sorunu: Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku Nedir, Ne Değildir? da, Türk hukukundaki ilgi eksikliği karşısında, Türkiye’de karşılaş- tırmalı anayasa hukukunun müstakil bir disiplin olarak tanınması ve pekişmesi için birtakım önerilerde bulunulacaktır. 1. GENEL GÖZLEMLER Bilimsel araştırma alanlarının önüne eklenen “karşılaştırmalı” ( comparative ) sıfatı sözlüğe göre “iki veya daha fazla bilim dalı ya da çalışma konusu arasındaki benzerlikler veya benzemezliklerin siste- matik olarak gözlemlenmesini içeren” anlamına gelmektedir. 1 Bir bi- lim dalında karşılaştırmalı araştırma yürüten bilim insanları ise “kar- şılaştırmacı” ( comparatist ) olarak nitelendirilmektedir. 2 Karşılaştırmalı bilimsel araştırma yapmak için birçok sebep sıralanabilir. Birincisi kar- şılaştırma doğal bir düşünme biçimidir, ikincisi ufuk açıcı bir eylem- dir, üçüncüsü etnomerkezci yaklaşımı reddeder ve nihayet kalıpların dışında çıkarak düşünebilmeyi mümkün kılar. Bunlardan ilki karşı- laştırmanın aslında sadece hukuka özgü olmadığını hatırlatmaktadır. Karşılaştırmanın günlük hayatta çoğu zaman kaçınılmaz olduğu söy- lenebilir. Çünkü karşılaştırma yoluyla bilgi edinmek doğal bir düşün- me biçimi, insan aklının doğal bir bilişsel eylemidir. Bir diğer ifadeyle karşılaştırma yapmak, insanın tabiatında olan deneysel bilgi edinme yöntemidir ve çoğunlukla da günlük hayatın olağan akışı içinde istem- siz biçimde sorduğumuz sorularla gerçekleşir. 3 Günlük hayatta karşılaştırma çoğunlukla karşıtlık üzerine kurulu ve bakış açısından kaynaklanan bir eylemdir. Nesneleri ya da olguları karşılaştırmak için analoji ve metaforlar kullanmak insan yaşamının her anında gözlemlenebilir. Çünkü bir nesne, olgu ya da olayı tanım- lamak aslında onu bir diğeriyle karşılaştırmak yoluyla mümkün olur. 1 Angus Stevenson (Ed.), Oxford Dictionary of English, 3. Baskı, Oxford University Press, 2010, https://www-oxfordreference-com.ezproxy.eui.eu/view/10.1093/ acref/9780199571123.001.0001/m_en_gb0167650 (Erişim: Mayıs 2019). 2 Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlüğüne göre (http://sozluk.gov.tr/) “karşı- laştırmacı”, karşılaştırmalı edebiyat veya dil bilimi uzmanını ifade etmektedir. Bu tanım bilimsel karşılaştırma eylemin Türkiye’de hukuk dâhil edebiyat dışındaki disiplinler bakımından ne kadar yabancı görüldüğünü ortaya koymaktadır. 3 Jaakko Husa, “Comparison” in Research Methods in Constitutional Law: A Hand- book, David S. Law & Malcolm Langford (Ed.), Edward Elgar Publishing, 2019 (yayınlanacak); Helsinki Legal Studies Research Paper No. 51, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3174643 (Erişim: Mayıs 2019), s. 2-3.