Türkiye Barolar Birliği Dergisi 147.Sayı

136 Dava Şartı Arabuluculuk Üzerine Bazı Düşünceler B. Dava Şartı Arabuluculuğun Bazı Usul Hukuku Kurumlarının İşlerlik Kazanması Bağlamında Yaratmış Olduğu Zorluklar 1. Kümülatif Dava Yığılması Bakımından Davacının, aynı davalıya karşı, birden ziyade aslî talebini, aynı dava dilekçesinde birleştirmek suretiyle birlikte ileri sürmesine, kü- mülatif dava yığılması denir (HMK m.110). Kümülatif dava yığılma- sında, esasında, talep sayısınca dava ve hüküm mevcuttur. Bu dava yığılmasında amaç, ön inceleme aşaması, delillerin ikamesi süreci ve tahkikat aşamasının birlikte yürütülmesini sağlamaktır. Bu tür dava yığılmasında, ortada talep sayısınca dava mevcut olduğu için, dava şartı arabuluculuğun da, taleplerden her biri bakımından, ayrı ayrı ele alınıp irdelenmesi gerekir. Birlikte ileri sürülen taleplerden hangisi ba- kımından işlerlik kazanıyorsa, onun bakımından dava şartı arabulu- culuk hükümleri işletilmelidir. Kümülatif dava yığılmasının koşulları oluşmuş olsa bile, taleplerden bir ya da birkaçı bakımından, dava şartı arabuluculuk kurumuna işlerlik kazandırmak gerekiyorsa, salt bu ne- denle, davacı, kümülatif dava yığılması kurumuna değil; dava şartı arabuluculuğun işlerlik kazandığı talep ya da talepler bakımından, münferit dava açma seçeneğine müracaat zorunluluğuyla karşı karşı- ya kalabilecektir. 2. Terditli Dava Bakımından Davacının, aynı davalıya karşı birden fazla talebini, aralarında aslîlik-ferîlik ilişkisi kurmak yani, bir derecelendirme ilişkisi yarat- mak suretiyle aynı dava dilekçesinde, birlikte ileri sürmesine “terditli dava” denir (HMK m.111). Terditli davada, davacı, mahkemeden iki ayrı talepte bulunur; ancak, bu talepleri arasında bir derecelendirme ilişkisi kurar. Bu taleplerden ilki asıl talep, diğeri ise fer’î talep olarak adlandırılır. Davacı, ilk önce asıl talebi hakkında karar verilmesini is- ter; fer’î talepte ise, asıl talebin kesin olarak reddedilmesi ihtimalinin varlığı nedeniyle bulunur. Terditli davanın varlığı halinde, şarta bağlı olarak dava açılmamakta; sadece, davacı, böyle bir yol izlemekle, aynı dava dilekçesinde, birlikte ileri sürmüş olduğu taleplere ilişkin olarak, mahkemece gerçekleştirilecek incelemenin sırasını belirlemektedir. Bu tür davada, mahkemece, öncelikle esastan incelenip karara bağlanacak olan aslî talep bakımından, zorunlu arabuluculuk işlerlik kazanmışsa