Türkiye Barolar Birliği Dergisi 147.Sayı

13 TBB Dergisi 2020 (147) Serkan YOLCU Yani karşılaştırmak, tanımlamaya içkindir. Bir kimsenin uzun, zayıf ya da koyu tenli olarak nitelemek, ancak başka kişiler ile kıyaslandı- ğında mümkün olur. Keza bu yüzden bugünkü havayı tanımlarken bugünün dünden daha sıcak ya da gökyüzünün daha bulutlu oldu- ğunu söyleriz. Ancak hukukta karşılaştırma bir sosyal inşa sürecidir. Hukukta karşılaştırma yapan araştırmacı bir kural, kurum ya da kararı bir diğeri ile bir ilişki içine sokar. Böylece belirli bir bağlamdaki huku- ki olgunun bir diğeri ile benzer ya da ondan farklı olduğunu açıklar. Karşılaştırmalı hukukçu neyi karşılaştıracağına, nasıl karşılaştıracağı- na ve karşılaştırma amacının ne olduğuna karar vermek zorundadır. Bu bakımdan hukukta karşılaştırma yapmak, yabancı hukuki olgu üzerinden bilimsel veriyi araştırma, seçme, algılama, yorumlama ve değerlendirmeyi içeren bir süreçtir. 4 Bu bağlamda geniş anlamda hu- kukçular için “karşılaştırma” ( comparison ), farklı olgular arasındaki benzerlik ya da benzemezlik ilişkisi kurmayı ifade eder. 5 Anayasa hukukunun karşılaştırma bağlamındaki durumu, insa- nın doğal düşünme biçiminden ve hukukun genel karşılaştırma süre- cinden farklı değildir. Yani anayasa hukukçuları da tıpkı herkes gibi, akademik işlerinin bir parçası olarak şu ya da bu biçimde doğal bir karşılaştırma yaparlar. Karşılaştırmak farklı konular arasındaki ilişki- leri belirli bir bakış açısından incelemek ve bunlar arasındaki benzer- likler ve farklılıklar hakkında çıkarımlarda bulunmaktır. Bu bakımdan anayasa hukuku, örneğin üniter devleti tanımlayabilmek için federal devletin ne olduğunu tanımlar. Çünkü bunlar ancak birbirleri karşı- sında tanımlanabilirler. Dolayısıyla anayasa hukuku bakımından kar- şılaştırma, özünde günlük hayatta bilgi oluşturmak için yapılan sez- gisel karşılaştırmadan çok farklı değildir. Bir diğer ifadeyle anayasa hukuku, tıpkı hukukun diğer dalları gibi, olgular arasındaki temel ilişkileri gözlemler. Öyleyse anayasa hukuku bağlamında karşılaştır- ma olsa olsa gündelik bilgi oluşturma sürecinin ileri seviyede bir uy- gulaması olarak görülebilir. 6 Ancak anayasa hukukundaki karşılaştır- 4 Günter Frankenberg, Comparative Law as Critique, Edward Elgar Publishing, Cheltenham, 2016, s. viii-ix. 5 Nils Jansen, “Comparative Law and Comparative Knowledge” in The Oxford Handbook of Comparative Law (İkinci Baskı), Mathias Reimann & Reinhard Zim- mermann (Ed.), Oxford University Press, Oxford, 2019, s. 295. 6 Husa, “Comparison”, s. 3-4.