Türkiye Barolar Birliği Dergisi 147.Sayı

175 TBB Dergisi 2020 (147) İpek Sevda SÖĞÜT aile efradının hangisine intikal etmiş ise, onun mülkü olacak ve fakat maliki olarak bu malı devir ve ferağa yetkisi olmayacak, tasarruf yet- kisi sınırlandırılmış olacaktı. 120 Esasen, burada dikkat edilmesi gereken nokta, yapılan tasarrufun, ilgili aile fideikomisi 121 yasağı kapsamında, bazı mirasçıları mirastan mahrum etmek amacıyla yapılıp yapılmadığıdır. Aile vakfı kurma görünürdeki hukuki amacı altında, aile fideikomisi türünde tasarruf- ta bulunmak, mirasçıların mahfuz hisselerini ihlal edecek ve Miras Hukuku’na ilişkin kurallarının yok sayılması sonucunu doğuracaktır. Elbette, gerçek kişiler, yaşamları boyunca malvarlıkları üzerinde dile- dikleri gibi tasarrufta bulunabilirler. Ancak, ölüme bağlı bir tasarrufla, aile vakfı kurma görünen hukuki amacı altında, mirasçıların kanuni hakları ve Miras Hukuku’nun temelini oluşturan saklı paya ilişkin ku- rallar ihlal edilmemelidir. Aksi durumlarda, mirasçılar tarafından bu vakıf işlemi iptal ettirilebilir. 122 Yürürlükte olan TMK md.372’de, “Üçüncü Ayırım: Aile Malları” kısmında yer almakta ve yine “Aile Vakfı” başlığını taşımaktadır. An- cak yine burada aile vakfı ile kastedilen, MK öncesinde var olan “zürri vakıflar” değil, aile bireylerinin eğitim ve öğrenimleri, donanım ve des- teklenmeleri ve bunlara benzer amaçların gerektirdiği harcamaların ya- pılması için, Kişiler Hukuku ve Miras Hukuku hükümleri uyarınca ku- rulabilecek, tüzel kişilik kazandırılan mal topluluklarıdır. 123 Aile vakfı, 120 Samim Gönensay, Medeni Hukuk, C. II. Kısım II, Arkadaş Basımevi, İstanbul 1940, s.141; Mustafa Reşit Belgesay, Türk Kanunu Medenisi Şerhi, II Aile Hukuku, Şaka Matbaası, İstanbul 1952, s. 313; Hüseyin Cahit Oğuzoğlu, Medeni Hukuk, Şahsın Hukuku-Aile Hukuku, (Medeni Hukuk), Yeni Desen Matbaası, Ankara 1963, s. 320-321. 121 Bir babanın sahibi olduğu çiftliği, daima ailenin en büyük oğluna kalacak şekilde ve üzerinde tasarruf edilemeyecek şekilde bir intikal düzenlemesi yapması, bir aile fideikomisi’nin kurulması demektir. Bu halde, aile vakfında olduğu gibi, bir tüzel kişilik kurulmamakta, bir şey özel bir malvarlığı haline getirilmektedir. Esa- sında bir Orta çağ kurumu olan ve İsviçre’de sayısız küçük derebeyliklerin doğ- masına sebep olan aile fideikomisi demokratik sayılmadığı için yasaklanmıştır. Dural/Öğüz/Gümüş, s.402. 122 Akipek/Altaş, s.146. 123 Kişi bunu yapacak yerde, bu harcamalar için ihtiyacı olan kişilere bağış ya da ölü- me bağlı tasarruf yapabilir. Ancak ihtiyaç sahibi kişiler, bağışlananı bu amaçlara değil başka amaçlara harcayabilirler. Bu durumda bunların eğitim ve öğrenimleri, sağlık, evlilik, seyahat gibi donanım ve benzeri ihtiyaçları karşılanmamış olur. Aile vakfı kurulmak sureti ile, bu ihtiyaçların amaca erişinceye kadar düzenli ola- rak karşılanması sağlanmış olacaktır. Ahmet M. Kılıçoğlu, Aile Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara 2019, s. 544.