Türkiye Barolar Birliği Dergisi 147.Sayı

18 Anayasacıların Karşılaştırma Sorunu: Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku Nedir, Ne Değildir? biçimlerinin kanunları, gelenekleri ve uygulamaları inceleyen tarihsel ve karşılaştırmalı yaklaşımla mümkün olabilirdi. Devlet yönetebilmek için ihtiyaç duyulan bilginin karşılaştırmalı bir yöntemle edinilmesi gerektiğini savunmuş ve fikirlerini belirgin bir karşılaştırmalı eksene oturtmuştur. Bu bakımdan Bodin tarihteki farklı yönetim sistemlerini ve hukuk uygulamalarını karşılaştırarak, modern kamu hukukunun ilk sistematik dökümünü yapmıştır. 20 Bu bakımdan Bodin, erken mo- dern dönemin ilk gerçek karşılaştırmalı kamu hukuku çalışmasının sahibi olarak nitelendirilmektedir. Onun Fransız, Roma hukukun- dan antik Yunan ve Mısır’a, Asur ve Pers medeniyetlerinden Rusya ve İskandinavya’ya kadar uzanan bir coğrafyanın hukuk sistemlerine değindiği karşılaştırmalı yaklaşımının kendi zamanındaki en büyük yenilik olduğundan övgüyle bahsedilmektedir. 21 Nihayet anayasaları karşılaştırma geleneğinin geç dönemdeki en bilinen uygulaması elbette Fransız ve ABD devrimleri sonrasında ya- şanan anayasa yapım süreçlerinde belirmiştir. Fransa’da devrimin ön- derleri ve ABD Anayasasının kurucu babaları kendi anayasal düzen- lerini tasarlarken, daha önce var olmayan yeni bir devlet teşkilatı icat etmek zorunda kalmıştır. Oysa o tarihte yeryüzünde bunun için yol gösterebilecek sınırlı sayıda anayasa mevcuttu. Bu bakımdan Fransız ve Amerikan anayasa yapıcıları mevcut anayasaları inceleyip karşılaş- tırarak hem bunlardan ilham alıp özgün bir sonuca varmış, hem de kurucu iktidarın meşruiyetini pekiştirmişlerdir. 22 Öte yandan sonraki anayasa yapım süreçlerinde de hem ABD hem de Fransız Anayasala- rının özellikle Latin Amerika ve Avrupa’da yapılan diğer anayasa ya- pım süreçlerinde referans almıştır. 23 Gerçekten de erken on dokuzuncu yüzyılda mevcut ve önceki Fransız anayasaları ile karşılaştırma yap- mak dönemin anayasa yapma sürecinin olağan bir parçası iken, Latin Amerika’daki anayasa yapım sürecinin ise sıklıkla ABD Anayasasını dikkate alarak şekillendiği de bilinmektedir. 24 20 Loughlin, “The Historical Method in Public Law”, s. 986-992. 21 Ran Hirschl, Comparative Matters: The Renaissance of Comparative Constitution- al Law, Oxford University Press, Oxford, 2014, s. 118-119. 22 Rosenfeld ve Sajó, “Introduction”, s. 3. 23 AndrewHarding ve Peter Leyland, “Comparative Law in Constitutional Context” in Comparative Law: A Handbook, Esin Örücü & David Nelken (Ed.), Hart Pub- lishing, Oxford & Portland, 2007, s. 325. 24 Rosenfeld ve Sajó, “Introduction”, s. 4.