Türkiye Barolar Birliği Dergisi 147.Sayı

28 Anayasacıların Karşılaştırma Sorunu: Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku Nedir, Ne Değildir? önemi, onun yalnızca birkaç yıl önce yayınlanan “karşılaştırmalı ana- yasacılık” dersleri sayesinde başka bir boyut kazanmıştır. Dicey’nin 19’uncu yüzyılın sonu ve 20’nci yüzyılın başında Oxford, Londra ve ABD’de verdiği karşılaştırmalı anayasa hukuku derslerine ait notla- rı ancak 2013 yılında bir araya getirilebilmiştir. 61 Bir asırdan uzun bir süre sonra bir araya getirilen yayınlanmamış bu ders notları, Dicey’nin başladığı ancak bitiremediği bir karşılaştırmalı anayasa hukuku kita- bı taslağının parçalarıdır. Oxford Üniversitesindeki kariyeri boyunca Dicey, önce 1895 ile 1900 yılları arasında daha sonra da emekli olma- dan önce birkaç yıl boyunca (1905-1908) çeşitli karşılaştırmalı anayasa hukuku dersleri vermiştir. Bu dersler arasında Dicey’nin ABD ziyareti öncesi ve sonrası belirgin bir farklılık olduğu gözlemlenmektedir. İlk kez 1898’de Harvard Üniversitesinin daveti üzerine ders vermek için ABD’ye seyahat etmeden önce Dicey’nin karşılaştırmalı anayasa hu- kuku derslerinin İngiliz anayasacılığı odaklı olduğu, buna karşın ABD ziyaretinden iki yıl sonra bu derslerin İngiltere ekseninden uzaklaştığı ve daha genel bir karşılaştırmalı anayasa hukuku nosyonuna kavuştu- ğu belirtilmektedir. Bu ders notlarını kitaba dönüştürmek istediği dile getiren Dicey, planladığı kitaba da Karşılaştırmalı Anayasacılık başlığını uygun görmüştür. Ancak Dicey karşılaştırmalı anayasacılık ders not- larını hiçbir zaman kitaplaştırmamış, onun yerine diğer dersleri üzeri- ne yoğunlaşmayı tercih etmiş ve bunları yayınlamıştır. 62 Bir asır sonra Dicey’nin karşılaştırmalı anayasacılık dersleri basıl- dığında (2013), karşılaştırmalı anayasa hukuku Dicey’nin zamanının çok ötesinde yeni bir kimlik kazanma yolunda hızla ilerlemekteydi. Nitekim Dicey’nin ders notlarını bir araya getirerek yayına hazırlayan editör, bu derslerin anayasa tarihi açısından sahip oldukları değer ya- nında, kaleme alınmalarından çok uzun zaman sonra yeniden yükseli- şe geçen karşılaştırmalı anayasa hukukunun öncü girişimlerinden biri olduğunu vurgulamaktadır. 63 Gerçekten de Dicey’nin bu dersleri ver- 61 A.V. Dicey, Lectures on Comparative Constitutionalism, J. W. F. Allison (Ed.), Ox- ford University Press, Oxford, 2013. 62 Allison, “Editor’s Introduction” in Dicey, Lectures on Comparative Constitution- alism, s. vi-viii. Dicey’nin yayına dönüştürmeyi tercih ettiği eser şudur: Lectures on the Relation Between on Law and Public Opinion in England During the Nine- teenth Century, Macmillan, London, 1905. 63 Allison, “Editor’s Introduction” in Dicey, Lectures on Comparative Constitutiona- lism, s. xv.