Türkiye Barolar Birliği Dergisi 147.Sayı

36 Anayasacıların Karşılaştırma Sorunu: Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku Nedir, Ne Değildir? nın temel başvuru kaynağı niteliğinde sistematik incelemeler yayın- lanmıştır. Bunların ilki 2011’de yayınlanan Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku başlıklı kitaptır. 86 Bunu 2012’de yayınlanan, 65 bölüm ve 1400 küsur sayfadan oluşan Oxford Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku Elki- tabı takip etmiştir. 87 Hemen ertesi yıl (2013) Routledge Anayasa Hu- kuku Elkitabı yayınlanmıştır. 88 Bir ertesi sene (2014) ise Karşılaştırmalı Anayasa Hukukuna İleri Giriş başlıklı 140 küsur sayfalık kısa kitap alanın öne çıkan konularını yalın ve anlaşılır bir dille özetlemiştir. 89 Nihayet aynı yıl anayasa hukukçularının son yıllarda en çok kar- şılaştığı isimlerden biri olan Ran Hirschl dünya çapında büyük ses getiren Comparative Matters: The Renaissance of Comparative Cons- titutional Law başlıklı kitabını yayınlamıştır. 90 Bu kitap çağdaş kar- şılaştırmalı anayasa hukukunun gelişimindeki ikinci dönüm noktası olarak görülebilir. Hirschl kitapta özetle bir hukuk dalı olarak karşı- laştırmalı anayasa hukukunun başından beri derin bir kimlik bunalı- mı yaşadığını, amaç, konu ve yöntem bakımından muğlak olduğunu, karşılaştırmalı anayasacılığın hukukçular ve siyaset bilimciler arasın- da sıkışıp kalmaması gerektiğini ve artık bu hukuk alanının sosyal bi- limlerin yöntemlerini içselleştirilerek karşılaştırmalı anayasa çalışma- larına dönüşmesi gerektiğini ileri sürmüştür. Bu görüşleri de bir hayli tartışma yaratmıştır. Siyaset bilimi doktorası yapan bir hukukçu olan Hirschl’in karşılaştırmalı anayasa hukukuna ilişkin temel argümanı karşılaştırmalı anayasa hukukunun hukukun hâkimiyetinden çıkıp sosyal bilimler ile daha iç içe geçmiş bir kendine özgü disiplin olarak yola devam etmesi gerektiğidir. Hirschl’in görüşleri literatürde bü- yük yankı uyandırmış, kimileri Hirschl’in dönüşüm teklifini sempati 86 Tom Ginsburg ve Rosalind Dixon (Ed.), Comparative Constitutional Law, Ed- ward Elgar Publishing, Cheltenham & Northampton, 2011. 87 Michel Rosenfeld ve András Sajó (Ed.), The Oxford Handbook of Comparative Constitutional Law, Oxford University Press, Oxford, 2012. Bu kitabın muadili niteliğindeki bir diğer karşılaştırmalı anayasa hukuku konulu kitap –Roger Mas- terman & Robert Schütze (Ed.), The Cambridge Companion to Comparative Con- stitutional Law, Cambridge University Press, Cambridge, 2019– internet sitesin- deki bilgiye göre Eylül 2019’da yayınlanacaktır. Bkz. https://www.cambridge . org/core/books/cambridge-companion-to-comparative-constitutional-law/ 114574B55A9C18AD5B58220D22B4C9C9# (Erişim: Nisan 2019) 88 Mark Tushnet, Thomas Fleiner ve Cheryl Saunders (Ed.), Routledge Handbook of Constitutional Law, Routledge, Abingdon & New York, 2013. 89 Tushnet, Advanced Introduction, supra not 9. 90 Bkz. supra not 20.