Türkiye Barolar Birliği Dergisi 147.Sayı

42 Anayasacıların Karşılaştırma Sorunu: Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku Nedir, Ne Değildir? demik kimliğini kazanmazdan çok önce, genel olarak karşılaştırmalı hukukun disipliner kimliği uzun zaman tartışılmıştır. Bu bakımdan karşılaştırmalı anayasa hukukunun kimlik sorunları, her şeyden önce bir şubesi olduğu karşılaştırmalı hukukun geçirdiği süreç ile yakından bağlantılıdır. Karşılaştırmalı hukuk oldukça uzun bir zaman kimlik bunalımı yaşamıştır. Karşılaştırmacılar diğer akademik disiplinler ta- rafından yeterince tanınmadıkları ve hukuk eğitiminde yeterli temsil edilmediğinden şikâyet etmiştir. Öyle ki ona hak ettiği önemin veril- mediğini düşünenler tarafından karşılaştırmalı hukuk, hukuk bilimi- nin Sindirella’sı olarak nitelenmiş, karşılaştırmacıların girdiği bu dış- lanma/ötekileştirilme hissinin onları bir tür Sindirella kompleksine taşıdığı ileri sürülmüştür. 104 Karşılaştırmalı hukuk zaman içinde bu kompleksinden kurtulmuş ve hakiki bir disiplin olduğunu kanıtlamıştır. Ancak bir disiplin teşkil etmenin eleştirel düşünceyi evleviyetle barındırdığı göz önüne alınır- sa 105 , karşılaştırmalı anayasa hukukun disipliner kimliğinin eleştirileri de beraberinde getirmesi olağandır. Nitekim karşılaştırmalı anayasa hukukunun gelişim süreci içerisinde mücadele ettiği kimlik sorunla- rının kimileri, hala önemini korumaktadır. Özellikle günümüzde kar- şılaştırmalı anayasa hukukunun diğer disiplinler ile ilişkisi üzerinde derin bir ayrılık görülmektedir. Kimileri anayasa hukuku alanındaki karşılaştırmalı araştırmaların münhasıran hukuk biliminin sınırları içinde kalması gerektiğini savunurken, diğerleri bu alanın artık saf bir hukuk dalı olarak devam edemeyeceğini ve sosyal bilimlerin yöntem- lerini de benimsemesi gerektiğini ileri sürmektedir. 106 Nitekim son za- manlarda karşılaştırmalı anayasa hukuku yerine “karşılaştırmalı ana- yasa çalışmaları”, 107 “karşılaştırmalı anayasa teorisi” 108 başlıklı eserler yayınlandığı gözlemlenmektedir. 104 Frankenberg, Comparative Law as Critique, s. 3-4. Karşılaştırmalı hukukun yaşa- dığı Sindirella kompleksi hakkında daha ayrıntılı bilgi için bkz. Günter Franken- berg, “Critical Comparisons: Re-thinking Comparative Law”, Harvard Internation- al Law Journal , Vol. 26, 1985, S. 411-455, özelikle s. 418-421. 105 Frankenberg, Comparative Law as Critique, s. 3-4. 106 Bu konuda literatürdeki nadir bir Türkçe kaynak için bkz. Ran Hirschl (Çev. Ser- kan Yolcu), “Karşılaştırmalı Anayasa Hukukundan Karşılaştırmalı Anayasa Ça- lışmalarına”, Anayasa Hukuku Dergisi , Cilt: 6, Sayı: 11, 2017, s. 227-242. 107 Bkz. Frankenberg, Comparative Constitutional Studies, supra dip not 11. 108 Bkz. Gary Jacobson ve Miguel Schor (ed.), Comparative Constitutional Theory, Edward Elgar Publishing, Cheltenham & Northampton, 2018.