Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

17 TBB Dergisi 2020 (148) Işıl KURNAZ ketinde bir dönüm noktası olarak ifade edilmektedir. 18 1973 yılı dünya seyri açısından oldukça önemlidir çünkü daha önce eşcinselliği hastalık olarak telakki eden Amerikan Psikiyatri Derneği Yönetim Kurulu bu ta- rihte, eşcinselliğin hastalık kategorisinden çıkarılmasına karar vermiştir. 1974’te ilk Uluslararası Gey Hakları Konferansı İskoçya’nın Edinburg kentinde yapılmıştır. 1981’de, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin ilk cinsel yönelim kararı verilmiştir. Dudgeon v. Birleşik Krallık kararın- da 19 Mahkeme, bir suç isnadı üzerinde Kuzey İrlanda polisince Jeffrey Dudgeon’un evinde arama yapılırken, Dudgeon’un eşcinsel kimliğine ilişkin olarak özel hayatına dair belgelere rastlanmıştır. Bunun üzeri- ne başvurucu hakkında eşcinsel ilişkiye rıza gösteren erkeklerin fii- linin hayâsızca hareket ve suç olarak kabul edilmesinden ötürü cezai soruşturma ve kovuşturma başlamıştır. Dudgeon, ceza kanunundaki ilgili düzenlemenin, özel hayata saygı ilkesini ihlal ettiğini ifade ederek AİHM’e (o tarihte Komisyon) başvurmuştur. Komisyon, kişinin eşcinsel davranışlarının yalnızca kendi özel hayatını ilgilendireceğini ifade ede- rek, Kuzey İrlanda’daki ceza kanunu hükmünün hukuki dayanaktan yoksun olduğunu belirtmiştir. Komisyon, eşcinsel ilişkiyi yasaklayan hükmü, AİHS’in özel hayata saygı gösterilmesi hakkını düzenleyen 8. maddesinin 1. fıkrasına aykırı bulmuştur. Thoreson, insan hakları hukukunda ahlaki yargıları yeniden kavramsallaştırdığı makalesinde Dudgeon davasına özel bir yer ayırmıştır. Yazara göre, devletlerin ken- di moral yargılarını ne dereceye kadar hukuki gerekçe ve obiter dictum olarak kullanabileceğinin sınırı çizilemez ancak Dudgeon davası gibi başvurucuların temel hak ve özgürlüklerinin, toplumsal ahlaki değer yargıları nezdinde ikinci plana düşürüldüğü davalarda, insan hakları hukukunun önceleneceğinin sinyallerini bulabiliriz. 20 Bu ilerlemeci tarihsel seyir, 17 Mayıs 1990 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü’nün eşcinselliği zihinsel hastalıklar listesinden çıkarmasıyla sağlamlaşmış, 1992’de de bu karar ICD-10 isimli International Classifica- tion of Diseases – Hastalıkların Uluslararası Sınıflandırılması listesine res- men kaydedilmiştir. 1994 tarihinden itibaren Dünya Sağlık Örgütü’ne üye tüm ülkeler, hastalık sınıflandırmasında bu listeyi esas almışlar- dır. 17 Mayıs, Uluslararası Homofobi Karşıtı Gün olarak kutlanmakta- dır. 1999 yılına gelindiğinde, Avrupa Birliği Amsterdam Anlaşması’nı 18 Martin Duberman, Stonewall İsyanı, Agora Yayınları, 2008. 19 Dudgeon v. Birleşik Krallık, Başvuru No: 7525/76, 22 Ekim 1981. 20 Thoreson, agm, s.209.