Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

20 LGBTQ Haklarının Korunmasında Anayasa Yargısı ve Stratejik İnsan Hakları Davaları: ... Türk hukukunda, bu sosyal gerçeklik ve homofobiden de anlaşı- lacağı üzere, LGBTQ bireyler 1980’lere kadar hiç tanınmamış ve gö- rünmez sayılmışlardır. LGBTQ bireyleri görünmezlik perdesi ardına resmen saklayan ilk yasa, 12 Eylül 1980 darbesinin ardından askeri cuntanın çıkarmış olduğu bar ve gece kulüplerinde kadın görünümlü erkeklerin istihdamını yasaklayan yasadır. Transkadın şarkıcı Bülent Ersoy’un da bu yasayla sahne yasağı alması, kamusal anlamdaki ilk görünür tartışmalardan biridir. 25 Darbenin ardından 1988 yılında, 743 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun Bazı Maddelerinin ve 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 49. maddesinin Değiştirilmesine İlişkin Kanun çıkmış, buna göre trans bi- reylerin cinsiyet geçiş ameliyatı olabilmesinin yolu açılmıştır. Yeşim Atamer ve Damla Taşkın’ın da Transseksüellere İlişkin Hu- kuksal Düzenlemeleri inceledikleri makalelerinde 26 , Türk hukukun- daki transseksüellere ilişkin yasal seyir üç dönem olarak ele alınmış- tır. Bu dönem i. Hiçbir düzenlemenin olmadığı ve Yargıtay’ın önüne gelen dosyada, yurtdışında cinsiyet değiştirme ameliyatı geçirerek bu değişikliği nüfus siciline geçirmek isteyen Bülent Ersoy başvurusunu, 27 Türk hukukunda kimseye keyfiyetine tabi olarak cinsiyet değiştirmek hakkı verilmediği gerekçesiyle reddettiği 1988 öncesi dönem; ii. 1988 yılında yukarıda da kısaca değinilen TMK md. 29’a eklenen 2. fıkra ile cinsiyet geçiş ameliyatına izin verilen dönem; iii. 2002 yılında yeni TMK’nın yürürlüğe girmesiyle başlayan ve nüfus sicilindeki cinsiyet kaydının düzeltilmesini isteyen kişinin, ameliyat öncesi ve sonrası iki aşamalı yol izlediği dönem. Bu bağlamda özellikle TMK md. 40’daki üreme yeteneğinden sürekli yoksunluk şartına ilişkin eleştiriler ve il- gili hükmü Anayasaya aykırı bulan norm denetimi kararı, Anayasa Mahkemesi kararlarındaki LGBTQ Hakları bölümünde detaylıca in- celenecektir. 25 Volkan Yılmaz, agm, s.133. 26 Yeşim Atamer, Damla Taşkın, Transseksüellere İlişkin Hukuksal Düzenlemeler: Uygulama, Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Aykırı Yönler ve Re- vizyon Teklifleri, Yargıtay Dergisi , 2016, Cilt 42/4, s.725-726. 27 2. Hukuk Dairesi, 21.01.1982, E. 1981/8911; K. 1982/259.