Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

246 Borçlar Hukukunda Temsil Yetkisinin Kötüye Kullanılması yapılan işlemin görünüm olarak temsil yetkisinin sınırlarının dışında kaldığı durumlarda, temsil yetkisinin kötüye kullanılmasından işin doğası gereği söz edilemeyeceği için, bu durumlar çalışma kapsamın- da özel olarak ele alınmayacaktır. Temsil yetkisinin kötüye kullanılması hukukî niteliği itibarıyla bir hakkın kötüye kullanılması hali olduğundan, bu kurumun unsurlarını belirlerken esas olarak hakkın kötüye kullanılmasının unsurlarına baş- vurulmalıdır. Öğretide hakkın kötüye kullanılmasının unsurları, bir hakkın varlığı ve söz konusu hakkın dürüstlük kuralına aykırı biçimde amacını aşarak kullanılması olarak ifade edilmektedir. 41 Bu doğrultuda temsil kurumu genellikle temsil olunanın menfa- atleri çerçevesinde ihtiyaçlarının karşılanmasını amaçlar. 42 Temsilde edim yükümlülüğünden bağımsız borç ilişkisi çerçevesinde temsilci ile temsil olunanın birbirlerinin menfaatlerini gözetme borcunun bu- lunduğu kabul edilmelidir. Bu kapsamda temsilcinin, temsil olunanın objektif olarak önemli görülebilecek menfaatlerine 43 veya sübjektif olarak temsil yetkisini vermekteki amacına aykırı hareket etmesi, 44 temsil kurumunun 45 TMK m. 2/II anlamında kötüye kullanıldığı so- mesinde aldatma söz konusu ise iptal hakkının TBK m. 39’da öngörülen süreler içinde kullanılması gerekliliği gündeme gelecek ve bunun neticesinde temsilcinin yaptığı hukukî işlem geçerli olmayan bir temsil yetkisine dayanacaktır (Aynı yön- de aldatma iddiası yönünden hak düşürücü süreye ilişkin araştırma ve inceleme yapılması gerekiyorsa vekâletin kötüye kullanıldığı gerekçesi ile davayı kabul et- menin isabetli olmayacağına ilişkin bkz. Y. 1. HD, E. 2019/854, K. 2019/3338, T. 23.05.2019 sayılı kararda geçen karşı oy yazısı, www.kazanci.com , erişim tarihi: 01.11.2019). Her ne kadar her iki durumun sonucunda da yetkisiz temsil meyda- na gelmekte ise de hukuk tekniği bakımından iki durumun birbirinden ayrılması daha doğru olur. 41 Antalya/Topuz, N. 1898, N. 1931; Kayıhan/Ünlütepe, s. 422; Altaş, s. 295. 42 Esener, s. 2, s. 26; İnceoğlu, s. 8. 43 Zäch/Künzle, Art. 38, N. 19; Schramm, § 164, N. 113; Schilken, § 167, N. 94; Başpı- nar, s. 204; Özkaya, s. 1232; İnceoğlu, s. 338; Objektif bir değerlendirme neticesin- de yetkinin kötüye kullanılmasının yeterli olduğuna ilişkin bkz. Antalya, N. 2825. 44 Zäch/Künzle, Art. 38, N. 19; Schramm, § 164, N. 113; İnceoğlu, s. 338. 45 Türk Medenî Kanunu m. 2/II’nin uygulanabilmesi için mutlaka teknik anlamda bir “hakkın” bulunmasına gerek olmadığı, hukukî kurumların da TMK m. 2/II anlamında kötüye kullanılabileceği yönünde bkz. Kocayusufpaşaoğlu, § 41, N. 5; Kramer, Art. 19-20, N. 114, N. 232; Hürlimann-Kaup/Schmid, N. 296 a; Antalya/ Topuz, N. 1944; Hukukî bir kurumun kanun koyucunun amaçladığından farklı ve bu amaca aykırı kullanılması dürüstlük kuralına aykırıdır. Hukukî kurumun amacında yatan temel ruha (öze) açıkça aykırı kullanılmasını hukuk düzeni korumaz. Bkz. Antalya/Topuz, N. 1928, N. 1944.