Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

303 TBB Dergisi 2020 (148) İştar CENGİZ / Uğur ERSOY / Alper KÜÇÜKAY çekmişlerdir. Makateb ve Torabifard 47 ise gece çalışanlarında göz has- talıklarının da baş gösterdiğini belirtmişler; uyku yoksunluğu sonucu endokrin sistemdeki bazı değişimlerle birlikte kortizol ve norepinefrin gibi stres hormonlarının artışı ile başta göz kuruluğu olmak üzere çe- şitli göz hastalıklarının oluşabileceğini vurgulamışlardır. Uyku yoksunluğu ile bilişsel performans arasındaki ilişkiyi açık- lamaya çalışan araştırmalar da bulunmaktadır. Uyku yoksunluğunun beyin işlevselliği üzerinde derinlemesine bir etkisi olduğuna işaret edilmektedir. Uyku yoksunluğu ile dopamin ve adenozin gibi nörot- ransimitter ve nöromodülatörlerin aktivitesi arasında ciddi ölçüde bir ilişki bulunduğu da ifade edilmektedir. 48 Farklı bir araştırmada, 24 saat süren uykusuzluğun bireylerin bellek işlevleri üzerindeki etkileri test edilmiş; uykusuzluk öncesi ve sonrası ölçülen bellek performansları arasında anlamlı bir oranda fark olduğu göze çarpmış, uyku yoksun- luğunun bireylerin bilişsel hata düzeylerini artırdığı belirtilmiştir. 49 Uyku yoksunluğu ve çalışma belleği arasında da bir ilişki bulunmak- tadır. Uyku yoksunluğu bellekle ilgili beceriler ve genel dikkati engel- leme etkisi bulunmaktayken, çalışma belleği açısından beyinde kritik role sahip frontal ve parietal korteks üzerinde de etkileri görülmekte- dir. 50 Bellek ile ilgili işlevlerin çalışanlar görev ve sorumlulukları açı- sından önemi olduğu kadar iş sağlığı ve güvenliği açısından da önemi büyüktür. Uyku yoksunlukları neticesinde görülen bilişsel bozukluk- ların hafifletilmesi ya da azaltılmasının ise çalışan sağlığı, güvenliği ve aynı zamanda iş verimliliği açısından kritik bir önem taşıdığı düşünül- mektedir. Çalışanlarda görülmekte olan bilişsel zaman ile fiziksel zaman arasında oluşabilecek farklılıklar bilişsel bazı bozulmalara yol açabil- mektedir. Fiziksel zaman saatte görülmekte olan objektif süreyi ifade ederken, bilişsel zaman kişinin öznel deneyimlerine göre yorumladığı ayrışık ve sübjektif zaman anlamında kullanılmaktadır. Bu iki zaman arasındaki oluşacak boşluk çalışan verimliliği üzerinde etki göster- mektedir. 51 Çalışma süreleri ve üretkenlik üzerindeki etkileri göz önü- 47 Makateb/Torabifard, 2017. 48 Ratcliff/Van Dongen, 2017. 49 Stepan/Fenn/Altmann, 2018. 50 Frenda/Fenn, 2016. 51 Schéelea/Haftor/Pashkevich, 2018.