Türkiye Barolar Birliği Dergisi 148.Sayı

304 Hukuki ve Psikolojik Boyutuyla Gece Kavramı ne alındığında özelikle de gece çalışanları açısından henüz çok yeni bir konu olan bilişsel zaman algısı ile ilgili daha çok araştırmaya ihtiyaç olduğu düşünülmektedir. Gece çalışması psikolojik bozukluklar açısından değerlendirildiğin- de karşımıza gene olumsuz bir tablo çıkmaktadır. Özellikle gece nöbe- ti görevinde çalışanların psikolojisi ile düşünme gücü olumsuz yönde etkilenmekte ve sirkadiyen ritimlerinde ise tahribat oluşmaktadır. Ya- pılan bir araştırmaya göre, anestezistler gece nöbetlerinin ve uzun nö- betlerin sıklıkla görüldüğü bir grup olup, anksiyete ve depresyon açı- sından yüksek risk taşımaktadır. Gece çalışanların 16 saatlik vardiyaları ve ayrıca psikolojik stres düzeylerinin görece yüksek olması nedeniyle bilişsel performans kaybı ile kaygı bozuklukları depresyona yakalanma oranları açısından da yüksek risk grubunda oldukları tespit edilmiştir. 52 Gece nöbetlerine göre çalışanların ayrıca iş yükü açısından da değer- lendirilmeleri iş stresi ve diğer psikolojik bozukluklara yakalanmaları açısından daha manidar bilgiler elde edilmesini sağlayacaktır. Gece çalışanlarının uyku-uyanıklık ritimlerindeki düzensizlikler psikolojik sorunlar haricinde bir takım metabolik rahatsızlıklar açısın- dan da önemli riskler meydana getirmektedir. Günlük ritim, uyku ritmi ve beslenme düzenindeki oluşabilecek düzensizlikler insülin direnci- nin ortaya çıkmasına sebebiyet verebilmektedir. Gözler ve beyin yo- luyla algılanan ya da maruz kalınan gün ışığı ve yapay ışık kaynakları otonom sinir sitemi, vücut ısısı ve hormon sistemi üzerinde de etkiler oluşturmaktadır. Sonuç olarak metabolizmik etkiler gün ışığı ve uyku değişimlerine bağlı olarak gözlenmekte, bilhassa vardiyalı çalışanlarda tip 2 türü diyabet hastalığı riskinde artışlara yol açabilmektedir. 53 Gece çalışmasının yanı sıra vardiya saatlerinin uzaması da çalışma performansı üzerinde etki gösteren farklı bir parametredir. Özellik- le on iki saat ve fazla süreli vardiyalar çalışan performansı üzerinde olumsuz etki göstermeye başlarken, bu etki hemşireler, sanayi çalışan- ları ve şoförler gibi bir takım meslek çalışanları açısından çok daha fazla önemli hale gelmektedir. 54 52 İnal/Memiş/Büyükkıranyelken/Demirkıran/Dikmen/Yosunkaya/Tuğlu/Süt, 2010. 53 Stenvers/Scheer/Schrauwen/Fleur/Kalsbeek,2018. 54 Åkerstedt, 1990.